Ukulelenin Terbiye Edilmemiş Melodisi

Havai'ye özgü küçük bir gitar olan ukulele kısa süre öncesine kadar yok olma tehlikesiyle karşı karşıyaydı. Ucuz egzotik bir simge veya gülünç bir sahne aleti olarak görülüyordu. Şimdiyse bu mütevazı, dört telli enstrüman kültür hayatımızı etkiliyor, pop müzikte, televizyon reklamlarında ve YouTube videolarında arzı endam ediyor. Bu trendi ateşleyen, "uke"yi kullanmanın ne kadar kolay olduğunu keşfeden Hollywood yönetmenleri, reklamcılar ve müzisyenler. Daha önce Dresden Dolls grubuyla çalışan şarkıcı Amanda Palmer, "Müzik endüstrisinin temsil eden her şeyin tersini simgeliyor" diye konuşuyor. Birkaç yıl önce Palmer, Radiohead'in "Creep"ini söylerken, espri olsun diye bir uke tıngırdattı. Fakat performans o kadar çarpıcıydı ki bir şaka olarak kalamadı ve Palmer kısa süre sonra şu isimle bir albüm yayınladı: "Amanda Palmer Performs the Popular Hits of Radiohead on Her Magical Ukulele" (Amanda Palmer Radiohead'in Popüler Şarkılarını Mucizevi Ukulelesiyle İcra Ediyor). Pearl Jam'in solisti Eddie Vedder de yakında "Ukulele Songs" (Ukulele Şarkıları) adlı bir solo albüm çıkaracak. Albümün ismi hakkında bir soru sorulduğunda, "İçinde ne varsa onu isme taşıdık" diyor. Uke'nin en büyük avantajlarından biri öğrenmenin çok kolay olması. Onu kötü çalmanın neredeyse imkânsız olduğu söyleniyor. Hatta akordu hafifçe bozulduğunda, her sesi çıkarabilen boş bir tuval görevi görüyor. Ve doğru ellerde bir şarkıyı fazlalıklarından arındırıp son derece sade bir ezgiye dönüştürebiliyor. 1999'da çıkardığı "69 Aşk Şarkısı" adlı üçlü albümde ukuleleyi yoğun şekilde kullanan ve enstrümanın yeniden doğuşunda büyük rol oynayan Magnetic Fields'ten Stephin Merritt, "Sonradan geri dönüp vokallerinin üzerinden geçecek kimse ukuleleyi tercih etmez" diyor ve ekliyor: "Kesinlikle terbiye edilmemiş bir ses veriyor ve bu yüzden de terbiye edilmemiş vokal tarzlarına uyuyor." Şu anki ukulele çılgınlığı aletin uzun tarihindekilerin sadece en sonuncusu. Atası Portekizli işçilerin 19'uncu asırda Havai'ye getirdiği "maşat" adlı enstrüman olan ukulele, San Fransisco'da Uluslararası Panama-Pasifik Sergisi'nin düzenlendiği 1915'te anakaraya ayak bastı. 1999'da "Over the Rainbow"un Israel Kamakawiwo'ole tarafından icra edilen melankolik bir versiyonu eToys reklamında kullanıldı ve bir ukukele reklamı çılgınlığına vesile oldu. Neden bu kadar cazip olduğunu anlamak zor değil. Uke'ler rock'n roll çağı öncesi masumiyeti, samimiyeti ve nostaljiyi çağrıştırıyor. Ve reklamcılar için hiç zahmetsiz, anlık bir insanileştirme imkânı sunuyorlar. Paul McCartney George Harrison'ın ukelele sevgisini 2002'deki "George için Konser"de yad etti. Dört yıl sonra Jake Shimabukuro'nun virtüözlüğünü konuşturduğu "While My Guitar Gently Weeps" adlı şarkısı YouTube'da en çok tıklananlardan oldu. "Bu müziğin demokratikleşme çağı. Ve ekonomik krizde, 20 dolarlık bir enstrümanınız ve ciddi bir müzikal Rönesans varsa, herkes ona katılmak ister" diyor Palmer. Ya da Vedder'in deyişiyle: "Amacım bu aletle boğuşmak, ona daha önceki çalınma tarzından farklı bir tarz katmaktı. Bu mutlu küçük enstrümanı benim kadar kederli hale getirebilir miydim?"

BEN SISARIO