Aşırı Talep Swatch'ı Zorluyor

Basel, İsviçre Swatch Grubu'nun İcra Başkanı Nick Hayek birçok meslektaşının gıpta edeceği bir sorundan, çok fazla iş yapmaktan şikâyetçi. Dünyanın en büyük saat üreticisi Swatch, fabrika kapasitesini artırmak için canını dişine takmış durumda. Şirket bu yıl bin 500 kadarı yurtiçinde, yani İsviçre'de olmak üzere 2 bin kişiyi daha işe almak istiyor. Fakat vasıflı insan bulmakta zorlanıyor. Swatch'taki sorun aslında küresel mali krizden sonra toparlanan sektörün genel durumunu yansıtıyor. Uzakdoğu'nun (geçen yıl İsviçre saatlerindeki ihracatın yarısı bu bölgeye idi) saate olan talebi büyük artış gösterdi ve mekanik saat üreticileri de bu pastadan giderek daha büyük bir pay alıyor. Şirketin kazancı model model ayrıştırılmıyor. Ancak saat ve takıyla ilgili ana bölümünün geliri geçen yıl sabit kur hesabıyla yüzde 28 arttı. Yine de Hayek, bir saatin neye göre "İsviçre malı" sayılacağından tutun da kendi parçalarını yapmaları için rakiplerini zorlamaya kadar, sektörün işleyiş biçimini değiştirmek için çaba gösteriyor. Hayek, "Audi ve Mercedes'teki tüm motorların BMW tarafından yapılması gülünç olur. Ancak biz öyle bir durumdayız. Önemli parçaların hepsinin doğrudan rakip olan bir tek firma tarafından diğer firmalara sağlandığı başka hiçbir sektör yok" diyor. Hayek'in rakiplerini üretime daha çok yatırım yapmaya zorlaması, Zenith'in İcra Başkanı Jean-Frédéric Dufour'un sözleriyle, "saat sektörünü 100 yıl önceki işleyişine döndürebilir. O yıllarda her marka parçalarının kalitesiyle öbürlerinden ayırt edilirdi". Fransız grubu LVMH Moët Hennessy Louis Vuitton'un sahip olduğu Zenith, parçalarını Swatch'tan almayan son derece az sayıdaki İsviçre markasından biri. Swatch'ın diğer saat üreticileri üstündeki hegemonyasına gelince, bu Hayek'in Lübnan'da doğan ve geçen yıl hayata veda eden babası Nicolas'nın bir mirası. Yönetim danışmanı olan Nicolas Hayek, 1980'lerin başında iki üreticiyi kapatmak üzere bankalar tarafından tutulmuştu. O dönemde daha ucuz imalat yapan Japon rakiplerin İsviçreli saat üreticileri üzerinde büyük baskı kurduğu ve satışların azaldığı biliniyor. Fakat baba Hayek zor durumdaki şirketleri birleştirip onlara belli bir hisseyle ortak oldu ve ucuz olan plastik Swatch markasını piyasaya sunarak şaatleriyle ünlü ülkedeki bu sektörü canlandırdı. Swatch saatleri bir moda çılgınlığı yarattı ve bunun bir gereği olarak grup seri üretime gitti. İzleyen yıllarda parça üretimi yapan başka kuruluşları da satın alarak liderliği ele geçirdi. Sanford C. Bernstein & Company adlı yatırım firmasına göre Swatch, saatlerin hareketli aksamı bakımından sektörün yüzde 70-80'ini kontrol ediyor. Hayek de mali krizin başından beri üretimi kısmamasıyla gurur duyuyor. Fakat onun söylediği bir başka şey daha var. Ona göre Batılı ülkeler ekonomileri zenginleşince hizmet sektörüne kaydı ve endüstirinin belkemiğini oluşturan imalat sektörlerinden çok çabuk vazgeçti. "İsviçre'nin, özellikle de saat sektörünün (üstelik yalnızca lüks yelpazede değil) başarısı, üretimi ve üretim tesislerini korumaya inanan bir ülkede girişimciliğin yeşermeye devam edebileceğinin kanıtıdır" diyor Hayek. Zürih kentinde perakende saat satışı yapan Beyer'in İcra Başkanı René Beyer ise Hayek'ten daha fazlasını bekliyor. Beyer, "Başlarda Nick Hayek'in hayal kırıklığı yaratacağını veya babasının gölgesinden çıkamayacağını düşünenler fena halde yanıldılar. O yalnızca bir yönetici değil, gerçek bir girişimci" diyor.

RAPHAEL MINDER