NATO İçin Gerçekler

Savunma Bakanı Robert Gates, ABD'nin NATO müttefiklerine açıkça seslendi. Müttefikler bakana kulak vermeli. ABD'nin Soğuk Savaş dönemindeki bu en önemli ittifakı, çoğu üyesinin kabul ettiğinden daha ciddi sorunlar yaşıyor. Atlantik örgütünün müttefikleri bir dizi yeni ve eski tehlikelerle karşılaşıyor. Avrupa'nın (teçhizata, eğitime, keşif ve gözetlemeye) daha fazla ve daha akıllı askeri harcama yapmaması halinde NATO, Gates'in haklı olarak uyardığı gibi "karanlık ve belki de iç karartıcı bir gelecekle" ve hatta "anlamsızlaşmayla" yüz yüze gelecek. Gates Haziran sonunda görevden ayrılıyor. Diplomatik nezaketi bir kenara atmasının muhtemel sebeplerinden birisi de bu. Ancak tek sebep değil. Açıkça söylediği üzere, Avrupa savunma bütçesini kısıp ortak güvenliğin avantajlarından bedava yararlanırken, ABD'nin artık NATO'nun savaşlarının orantısız bir bölümünü yürütme ve faturanın orantısız bir bölümünü ödeme lüksü yok. Libya'da Pentagon'un liderliği devretmesinden sonra NATO'nun sergilediği istikrarsız performans, Avrupalıların zayıf yönlerine dair hiçbir şüpheye yer bırakmıyor. Ayrıca ABD'nin NATO ortaklarının halen Afganistan'da (ABD'nin 99 bin askerine karşılık) 40 bin askeri olmasına rağmen bunların çoğu, sınırlayıcı çatışma kuralları ve önemli teçhizat eksikliğiyle kısıtlanmış durumda. Bu askerlerin çoğu da yakında geri dönecek. Eski bir sorun olan bedavacılık, son yirmi yılda daha da kötüleşti. ABD Soğuk Savaş'ın büyük bölümünde NATO'nun askeri harcamalarının yüzde 50'sini üstlenirken, bugün bu oran yüzde 75. Gates ABD'nin "gereken katkıyı veya kendi savunmaları konusunda ciddi ve etkin olmak için gereken değişiklikleri yapmaya isteksiz" müttefiklere gösterdiği sabrın tükenmekte olduğu uyarısında haklıydı. On yıllardır süren yetersiz yatırım, kötü harcama tercihleri ve yeni tehditlerle ilgili boşvermiş inkârcılık, Gates'in ifadesiyle "iki katmanlı bir ittifak" yarattı. Gates çok fazla sayıda müttefikin kendilerini "insani, kalkınma, barış koruma ve konuşma görevleriyle" sınırladığını ve ittifakın üstlenmeyi kararlaştırdığı muharebe görevlerine çok az müttefikin katıldığını söylerken haklı. ABD'den çok Avrupa'nın güvenliğiyle çok daha doğrudan ilişkili Libya görevi, bunun sonuçlarını çarpıcı biçimde gösteriyor. NATO'nun 28 üyesinin yarısından azı askeri görevlere, üçte birinden azı da hava saldırılarına katılıyor. Asıl yükü İngiliz ve Fransız uçakları çekiyor. Kanada, Belçika, Norveç ve Danimarka kısıtlı kaynaklarına rağmen çok büyük katkılar yaptı. İttifakın en büyük ikinci ordusuna sahip Türkiye, arka planda kaldı. Tarihsel olarak NATO'dan en fazla faydalanan Almanya hiçbir şey yapmadı. Harekâtın tam katılımcıları bile, tüm uçaklarının sürekli saldırılar yapması için gereken sayıda hedef belirleme uzmanı yetiştirmeyi veya uzun süreli bir bombalama harekâtını sürdürmeye yetecek mühimmat almayı başaramadı. Bunlar her savunma bakanını korkutur. Albay Muammer Kaddafi'nin bölünmüş diktatörlüğünden daha güçlü bir düşmanla savaşsalardı ne olurdu? Savaş her zaman en iyi çözüm değil. NATO Avrupalıların becerilerine ihtiyaç duyuyor. İttifakın tüm üyelerinin tehditlere karşı koymak için en azından temel askeri yetenekleri de olmalı. Yoksa ittifakın içi gittikçe boşalır ve düşmanlar bu gerçeği gözden kaçırmaz. Gates açık konuşmakta haklıydı. Umarız muhtemel halefi Leon Panetta bu konuda ısrara devam eder. İki katmanlı bir ittifak, aslında ittifak bile değildir.