Zenginler Derinliğe Para Akıtıyor

Yeni nesil maceraperestler Pasifik Okyanusu'nun batısında 11 kilometre derinde sürekli karanlığın hâkim olduğu bir çukura ulaşmaya çalışıyor. Marianna Çukuru okyanusun en derin noktası ve burada sıcaklık donma noktasına yakın. Maceraperestlerin rüyalarını gerçekleştirme imkânı var çünkü hepsi aşırı zengin. Aralarında film yönetmeni James Cameron, milyarder işadamı Richard Branson ve internet gurusu Eric E. Schmidt gibi isimler var. Her birinin dostlarını, bilim insanları ve hatta turistleri götürmek için denizaltı inşa etme planı var. 1 ila 3 kişiyi taşıyabilecek bu denizaltıların maliyeti ise 7 ila 40 milyon dolar arasında. Virgin Atlantic ve Virgin Galactic şirketlerinin kurucusu Branson, "İnsanlık için dünyada bulunan son büyük keşif olanakları denizlerin derinliklerinde" diyor. İlk dalışın bu yıl sonunda yapılması planlanıyor. Bu projelerin şimdi yapılmaya başlanmasının nedeni malzeme, pil ve elektronikte son zamanlarda yaşanan ilerlemelerin denizaltıların kapasitelerini artırması ve bunun sonucunda düşen masraflar. Marianna Çukuru'nu insanlık sadece bir kez, o da yaklaşık 50 yıl önce gördü. ABD donanmasına ait özel bir denizaltı ile yapılan dalış sırasında camlardan biri çatladı. Araç çukura inince o kadar çamur kalktı ki denizaltıdaki iki kişi hiçbir şey göremedi. 20 dakika dipte kaldıktan sonra hiç fotoğraf çekmeden geri dönmek zorunda kaldılar. Son yıllarda daha mütevazı derinliklere inişler arttı. 1985'te Kuzey Atlantik'in dibinde Titanik'in bulunmasından bu yana Cameron dâhil yüzlerce insan dünyanın en meşhur batığını ziyaret etti. Titanik üç kilometreden fazla bir derinlikte yatıyor. Marianna Çukuru ve benzeri bölgeler, tüm okyanuslarda görülen derin deniz vadilerinin bir parçası. Ancak en derinler Pasifik Okyanusu'nun batısında yer alıyor. Biyologlar deniz dibini tarayarak bu bölgelerde yaşayan canlılarla ilgili belli bir fikir edindiler. Yukarıya binlerce tuhaf görünümlü kurtçuk, kabuklu ve deniz hıyarı çıkardılar. Denizaltı robotları yılanbalığı ve uzun ve kıvrımlı kuyruklu hayalet gibi görünen balık sürülerini görüntüledi. Nisan başında Branson basına tanıttı. Tek kişilik araç yaklaşık 5.5 metre uzunluğunda ve küt kanatlı, kokpitli bir uçağa benziyor. Kanatların öne doğru kavisli olmasının sebebi aracı su içinde hızlanırken uçaklardakinin aksine yukarıya değil aşağıya doğru hareket ettirmek. Araç ve ana gemisi tahminen 17 milyon dolara mal oldu. Pilotluğunu Branson'ın bir meslektaşının yapacağı denizaltının bu yıl sonuna doğru dalması planlanıyor. Nisan sonunda bir başka ekip de yarışa katıldı. Florida'da faaliyet gösteren Triton Submarines, bir kilometre veya daha aşağıya iki kişi taşıyan ve akrilik personel alanları olan küçük denizaltılar yapıyor. Şirket Marianna Çukuru'na üç kişi taşıyacak denizaltılar yapmaya hazır olduğunu açıkladı. Aracın 2.3 metre çapındaki mürettebat bölümü tümüyle camdan yapılacak. Cam dayanıksız görünebilir. Fakat şirketin yöneticilerinden L. Bruce Jones'a göre basınç arttıkça cam daha dayanıklı hale geliyor. Araçların tanesi 15 milyon dolara mal olacak. Alanların ise Marianna Çukuru'na götüreceği her turist için 15 bin dolar alabileceği belirtiliyor. Jones aracın dibe hızlı ineceğini, 11 kilometreyi iki saatte kat edeceğini söylüyor. Bu da dipte keşif yapmak için saatlerce zaman kazanılmasını sağlayacak. Jones, "Zorluk çıkarmaksızın defalarca kullanılabilecek bir ürün yapmak istiyoruz. Gayet şık, gayet güvenli ve gayet rekabetçi bir araç" diye konuşuyor. Hollywood'un en çok iş yapan filmlerine imza atan Cameron'un projesi daha sessiz bir şekilde ilerliyor. Avustralya merkezli olarak sürdürüyor. Beş yıl önce Avustralya'da geleneksel çizgilerde sadece daha küçük olan bir denizaltıyı yapmaları için bir ekip kurdu. Cameron çelikten personel bölümünün bir metreden sadece biraz uzun olduğunu ve tek bir insanın sığacağını söylüyor. Cameron'ın dediğine göre ekip üç boyutlu çekim için kameralar da yapıyor. Aracın yapacağı çekimlerin Avatar filminin okyanusta geçecek bir devamı için kullanılacağı dedikodusu dolaşıyor ancak Cameron, denizaltının kendi sinema kariyeri ile bir bağlantısı olmadığını söylüyor. Çekimlerden belki bir iki tane belgesel yapılabilir. Ünlü yönetmen aracın 7 ila 8 milyon dolara mal olduğunu söylüyor. Deneme dalışlarının gelecek yılın başında yapılması düşünülüyor. Cameron 2012 yazında ekibiyle birlikte batı Pasifik'te 12 ila 15 dalış yapacaklarını ekliyor. Hedef sadece Marianna Çukuru değil. Ayrıca Yeni Zelanda'nın kuzeyindeki Tonga ve Kermadec çukurlarına da inmek. Maceraperestler arasında en az göz önünde olan ise Google'ın Yönetim Kurulu Başkanı Schmidt. Kendisi aynı zamanda Schmidt Okyanus Enstitüsü ve Schmidt Gemi Araştırma Vakfı'nın kurucusu. Schmidt, San Francisco Körfezi'ndeki Alameda Adası'nda bulunan Derin Okyanus Keşif ve Araştırma adlı bir şirketin ileri teknoloji ürünü denizaltı geliştirmesini de finanse ediyor. "Okyanuslar ve deniz hayatıyla ilgili keşif, haritalama, ölçüm ve rapor hazırlama konusunda yeni teknolojilere ihtiyaç var" diyor Schmidt. Deepsearch adlı araç büyük bir balığa veya torpile benziyor. Üçten fazla kişiyi taşıyabilecek olan araç 11 kilometreye bir saatten biraz fazla bir sürede inecek. Şirket yetkilileri, her tür yenilikçi konsepti kapsayan bir denizaltının 40 milyon dolara mal olabileceğini söylüyor. İki araç inşa etmeyi düşünüyorlar. Araçların parlak ışık veren ışık kaynakları olacak ve bu sayede karanlık deniz dibini aydınlatabilecekler. 1960'ta Marianna Çukuru'na yapılan dalışı gerçekleştiren ekipten emekli Amerikan donanması subayı Don Walsh bazı girişimlere danışmanlık yapıyor. Walsh, "Sonuç iyi olacak. İnsanların okyanuslar hakkında ne kadar az şey bildiğimizi idrak etmesini sağlayacak" diye konuşuyor.
WILLIAM J. BROAD