Görünmez Leoparların İzinde

Hayvan koruma derneği Panthera'nın başkan yardımcısı olan ünlü biyolog ve çevreci George Schaller leoparlar konusunda son derece deneyimli. Schaller, "Moğolistan'daki kar leoparlarına radyo vericili tasma taktım. Tasma bana nerede olduklarını bildiriyor. Ben de oraya gidip onları bulmaya çal ışıyorum. Saatlerce bakınıyorum ve hiçbirini bulamıyorum. Sadece biri hareket etmeye karar verince fark ediyorum. Leopar kımıldamadan oturur ve görülmek istemezse, onu göremezsiniz" diyor. Ancak harekete duyarlı kamera sistemi kuran bilim insanları, zengin bir kar leoparı fotoğrafı koleksiyonu oluşturmayı başarabildi. Bu sayede kar leoparlarının nüfusunu tahmin etmek, her bir üyesinin kimliğini teşhis etmek ve göç hareketlerini takip etmek mümkün hale geldi. Bu kedi cinsi yanak sürterek, toprakta ufak çukurlar kazarak ve kuyruklarını dikerek yaptıkları püskürtme hareketi ile bölgelerini belirliyor. Afganistan'ın kuzeydoğusundaki uçsuz bucaksız Vahan Koridoru'nda 16 noktada çekilen fotoğraflar buranın zengin bir kar leoparı merkezi olabileceğini gösterdi. Güney Moğolistan'da çal ışan Panthera araştırmacıları, 14 kar leoparına, yer ve hareket bilgilerini günde pek çok kez ileten GPS'li tasmalar taktı. Panthera'dan Thomas McCarthy, "Veriler inanılmaz. Leoparların yaşam alanları çok geniş, sanılandan 10 ya da 20 kadar daha büyük" diyor. Ayrıca tasmalar sayesinde dişi bir leoparın bir erkekle birkaç gün beraber olduğu ve 14 hafta sonra doğum için uygun bir mağaraya girdiği görüldü. Tasmalardan gelen veriler kar leoparlarının yalnız yaşadıklarına dair kanıya da şüphe düşürdü. McCarthy, "İki leoparın birlikte oturup yemek yemesini görmek bizi şoke etti. Çiftleşme ve anne-yavru ilişkisinin dışında, kar leoparlarının yalnız yaşadıkları sanılırdı" diyor. Bilim insanları doğada kaç tane kar leoparı kaldığını bulmaya çalışıyor. Evcilleşmeyi reddeden büyük etçil memelilere karşı toleransı olmayan insanlığın nüfusu sürekli artıyor. Bu tür bir dünyada kar leoparının durumu nasıl? Asya'daki sıradağlarda yaşayan leoparların neslinin tehlikede olduğu düşünülüyor. Araştırmacı lar kar leoparlarının sayısının son 16 yılda en az yüzde 20 azaldığını ve şu anda doğada 4 bin 500 ila 7 bin 500 kar leoparı olduğunu tahmin ediyor. Kar leoparı hep ender rastlanan bir hayvan oldu ve genelde insanların ve diğer hayvanların yaşamak istemediği bölgelerde oldukları için kaplan ve aslanlara göre çok daha avantajlı. İsimlerine rağmen, kısa süre önce yapılan genetik bir analize göre bu hayvanlar leopar cinsinden değil. Hatta genetik analizlere göre leopardan çok kaplanla daha yakın akrabalar. Ancak bu akrabalık tartıya çıkınca sona eriyor. Yetişkin bir erkek kaplan 250 kilogram ağırlığa ulaşabilirken, erkek kar leoparının kilosu 44 ila 55 kiloyu nadiren geçiyor. Kar leoparları ne kükrüyor ne de mırlıyor. Sesleri Siyam kedisinin miyavlamasına bir hayli benziyor. Kar leoparları genelde sakin ve uyumlu hayvanlar. Schaller, "Diğer büyük kedilerin çoğunun aksine kar leoparlarının insanlara saldırdığına dair bir olay yok" diyor. Ne yazık ki kar leoparının karşılaştığı tehlikeler de artmakta. Kar leoparlarının karşısındaki en büyük tehditlerden biri aynı bölgede otlanan keçi, koyun ve başlarındaki çobanlar. Çok para kazanamayan bu çobanlar, hem hayvanlarını korumak hem de bir kâr etmek amacıyla kar leoparı öldürebiliyor. Çevreciler sorunla baş etmek için olanca gücüyle çalışıyor. Köylülere yırtıcı hayvanlara dayanıklı ağıllar yapmaları için yardım ediyor; çobanların zararlarını telafi etmek için sigorta programları başlatıyor veya zengin, maceraperest turistleri bölgeye çekerek çobanlara taze para kaynağı sağlıyorlar. Bölgeyi ziyaret edecek turistlerin kar leoparı görmesi garanti edilemez ancak harcadıkları paralar en azından kar leoparlarının orada kalmasını garantileyebilir.
NATALIE ANGIER