Çinli Sporcular Sisteme Cesurca Kafa Tutuyor

Bardağı taşıran son damla belki de oyuncuların üzerindeki morluklar veya tribünlerden yankılanan küfürlerdi. Sebep ne olursa olsun, Çin genç milli basketbol takımı oyuncuları bir Nisan günü bu gidişe bir dur demeye karar verdiler. Oturup bir mektup yazdılar ve isimlerinin altına parmak basıp bu mektubu Çin Basketbol Federasyonu'na gönderdiler. Mektupta, "Son üç yıl boyunca koç Fan Bin bizi defalarca dövdü ve sözlü hakarette bulundu, bu muameleye artık katlanmak istemiyoruz. Bu protesto mektubunu merkezdeki görevlilere sunuyoruz ve koçun görevden alınmasını talep ediyoruz" deniyordu. Son dönemde yaşanan bir dizi tartışma, vaktiyle ülkelerinin itaatkar spor elçileri olan ve hayatlarını vatansever bir zafer arzusuyla geçiren Çinli sporcuların artık nasıl kötü muameleyi teşhir etmek, sömürüye karşı durmak ve resmi kuruluşların kendi kariyerlerine karışmasını engellemek için mücadele etmeye başladıklarını gösteriyor. Bu mücadele, bugün Çin'de kişisel özgürlük arzusu ve otoriter rejimin baskıları arasında yaşanan çatışmanın bir kesiti aslında. Sports Illustrated China'nın baş editörü Jiang Yi, "Genç sporcuların birbirleriyle iletişim kurma olanakları şimdilerde çok daha fazla. Sosyal medyayı kullanıp dik durma ve seslerini yükseltme isteklerini paylaşabiliyorlar" diyor. Yine de sporcuların karşısında çok güçlü bir rakip var: Ülkelerine altın madalya getirmeleri amacıyla 250 binden fazla genci seçip onlara koçluk yapan spor okullarının, takımların ve kuruluşların devlete bağl ı bürokrasileri. Bazı sporcular olimpiyat halkalarının onları yıllarca esaret altına alan ve akademik eğitimlerini yok sayıp sakatlandıklarında kazandıkları paralarda büyük kesintilere giden devletten kopmalarını engelleyen zincirler haline geldiğini düşünüyor. Devlete bağlı haber kuruluşlarına göre 240 bin eski sporcu sakatlıklarla, yoksullukla ve işsizlikle boğuşuyor. 29 yaşındakı tenis yıldızı Li Na, spor yetkililerinin hayatı üzerindeki tahakkümcü tavı rla r ı ndan vazgeçmemeleri sonucunda 2008 yılı içinde kariyeri ve ülkesi arasında bir seçim yapmak zorunda kaldı. Haziran'da Li Na, Fransa Açık Tenis Turnuvası'nda tekler şampiyonluğunu elde ederek bir Grand Slam turnuvası kazanan ilk Asyalı olma ünvanını kazandı. Artık tek başına çalışan Li Na, normalde sporcuların kazançlarından alınan yüzde 65'lik kesintiden çok daha az bir miktarı, yüzde 12 gibi bir oranı devlete ödüyor. Genç milli basketbol takımının koçlarıyla ilgili öne sürdükleri iddialar kamuoyunda da yankı bulunca Çin Basketbol Federasyonu koçu derhal görevden aldı ve şiddet içeren davranışlarını kınadı. Haftalar sonra, yöntemlerini değiştirme sözü veren koç Fan Bin görevine iade edildi. Bu tartışmaların öncesinde ve sonrasında genç takıma karşı oynayan Tsinghua Ünversitesi öğrencilerinden biri, "Koçun davranışları tamamen değişmiş" diyor. Fiziksel şiddet takımda sıkı bir disiplin kurmak için Çinli koçlar tarafından uzun zamandır kullanılan bir yöntem. Li Na, özellikle ülkedeki yabancı koçların artmasıyla bu durumun değişmeye başladığını söylüyor. "Bazı şeyleri farklı yapmanın mümkün olduğunu gören sporcular üzerinde bu kişilerin çok büyük etkisi oluyor" diyor. Eski NBA asistanlarından Bob Donewald iki yıl önce Shanghai Sharks takımının başına geçtiğinde yaptığı ilk şey takım oyuncularının kamptan çıkma yasağını ve yatak kontrollerini kaldırmak oldu. Şimdi milli takımın koçluğunu yapan Donewald'a yasakları kaldırmaması emredilmiş olsa da oyuncuların ve spor yetkililerinin saygısını korkutmayla değil ve iletişim yoluyla kazanmayı tercih etti. Çin devleti sporcuların üzerindeki denetimi gevşetse de para konusunda aynı tavrı göstermeye yanaşmıyor. Sporcular kazançlarının bir kısmını, yıllar süren eğitimleri karşılığında spor yetkililerine vermek zorundalar. Yao Ming toplam NBA kazancının yüzde 8'ini devlete vermeye mecbur bırakıldı. Çin hükümeti de daha sonra kendisine sormadan Yao Ming'in imaj haklarını, daha önce Pepsi'yle yaptığı bir anlaşma olmasına rağmen Coca- Cola'ya sattı. Benzer bir olay Nisan ayında Çin'in en önemli BMX sürücülerinden biri olan Shen Jian'ın başına geldi. Ergenlik çağında kendi kendine BMX sürmeyi öğrenen 23 yaşındaki Shen Jian yakın zaman önce giyim markası Vans ile bir sponsorluk sözleşmesi imzaladı. Fakat Çin Ekstrem Sporlar Federasyonu (CESA), Çin'in resmi sponsorunun formasını giymezse Shen Jian'ın Shanghai'daki X Games Asia'dan men edileceğini bildirdi. Bu da Vans ile yaptığı sözleşmenin iptal olması anlamına gelecekti. Shen Jian bunu kabul etmedi. "CESA bana hiçbir şey öğretmedi" diyor Shen Jian ve ekliyor: "Beni sömürüp sırtımdan para kazansınlar diye formalarını giyecek değilim."