Çin Ekonomisinin Yavaşlaması Tüm Dünyayı Korkutuyor

Amerika ve Avrupa ekonomileri sıkıntı yaşar ve Brezilya, Hindistan gibi yükselen pazarlar yeni zayıflık belirtileri gösterirken Çin'in durumu belki birçok ülkeden daha iyi görünüyor. Fakat bu "daha iyi" aslında göreceli. Birçok iktisatçı Çin'in bu yıl yüzde 9'dan fazla büyüyeceğini tahmin ediyor. Ülke hâlâ çok büyük bir ticaret fazlası veriyor. Birçok yeni inşaat var. Fakat yine de ülkenin dev imalat sektörü yavaşlamaya ve siparişler azalmaya başladı. Bu özellikle ihracat sektöründe hissediliyor. Tüketici enf lasyonu inatla hâlâ yüksek seyretmesine rağmen emlak balonunun havası iniyor. Çin'in güçlü büyümesi 2008 mali krizinden beri küresel ekonominin birkaç lokomotifinden biriydi. Bu sebepledir ki, yavaşlama belirtileri dünyadaki gidişatla ilgili kaygıları pekiştirebilir. Çin renminbinin daha hızlı değer kazanmasına izin verip ülkenin ticaret fazlası daralırsa, bunun diğer ekonomilere yardımı olabilir. Fakat aşırı bir yavaşlama dünyanın mali çıkmazını derinleştirecektir. Özellikle Çinli ihracatçılar bu durumdan endişeli. Üretim bandının tekdüzeliğine razı olan işçilerin sayısı artık daha fazla. Kısa vadede bunun ihracatçılara yardımı olacaktır. Fakat bu aynı zamanda olası işsizlik sorunlarının da erken bir belirtisi olabilir. Yatırımcı ve iktisatçılar karamsarlaştı. Şanghay borsası 15 Temmuz'dan beri yüzde 14,7 düştü. En kaygılı iktisatçılar Çin'in dengesiz para politikasını izleyenler. Merkez bankası küresel ekonomik durgunluğa cevap olarak büyük bir teşvik programına nezaret etmiş, para basımını hızla artırmış ve bankaların bunu ödünç vermesini özendirmişti. Sonuçta para arzı iki yılda yüzde 53 arttı. Bugün enf lasyon, bankaların mevduata verdiği düzenlenmiş faiz oranının iki katı olduğu için milyonlarca Çinli tasarruflarını gayrimenkulde değerlendiriyor. Emlak fiyatlarındaki patlama da bundan kaynaklanıyordu. Fakat Çinli yetkililer enflasyonla mücadele için yeni kredilere sıkı kotalar koydu. Ayrıca bankalara, varlıklarının beşte birinden fazlasını merkez bankasında tutmaları şartını getirdi. Bu da onların kredi verme (ve işletmelerin kredi alma) kabiliyetini daha da kısıtlıyor. Fujian eyaletinde bulunan Fujian Yuandong Electric Motor Group'un Satış Müdürü Orchid Chen, "Küçük işletmeler bankalardan herhangi bir kredi çekmekte zorlanıyor" diyor. Lombard Street Research adlı danışmanlık şirketinin Hong Kong merkezli iktisatçısı Diana Choyleva da bu yılın ikinci yarısı ve önümüzdeki yılın ilk yarısında Çin ekonomisinin ancak yıllık yüzde 5 oranında büyüyeceğini hesaplıyor. "Otoriteler talep artışını tam yavaşlatmayı başarmışken dünyanın kalanı hiç de sağlıklı görünmüyor, dolayısıyla bir ihracat şoku yaşanacaktır" diyor Choyleva. Çin istihdam yaratmakta ve döviz piyasalarına müdahale yoluyla işsizliği başka ülkelere taşımakta son derece başarılı oldu. Böylece renminbi zayıf kaldı ve ithal ürünlerin Çinli tüketiciler için fiyatı yüksek olmakla birlikte Çin ihraç malları rekabet gücünü korudu. Çin'de yurtiçi talep artık hafiften zayıflamaya başlıyor. Ülkedeki dev otomobil pazarında aile araçlarının satışı geçen yılın Ağustos'undan bu yılın aynı ayına yüzde 6 arttı: Fakat on yıldır neredeyse aralıksız olarak bu büyüme oranı çift haneliydi. Daha da kaygılandırıcı olan, Ağustos büyümesinin esas olarak Mart depremi ve tsunamisinden sonra toparlanarak nihayet siparişleri karşı lamaya başlayan Çin'deki Japon üreticilerden kaynaklanmış olması. İndirimler de yaygınlaşmaya başladı. Ayrıca birçok Çinli otomobil üreticisinin Ağustos satışları sert bir düşüş yaşadı. Bir de emlak fiyatları var. Devletin yaptığı bir anket Temmuz'la karşılaştırıldığında Ağustos'ta 16 şehirde fiyatların düştüğünü gösteriyor. 30 şehirde fiyatlar değişmemiş, 24 şehirde de artmış. Şimdi Çin'de cevap bekleyen en zor soru, ekonomik büyümenin yavaşlaması ve enflasyonun sürmesinin başka sosyal gerilimlere yol açıp açmayacağı ve bunun da zayıf yatırım ve ihtiyatlı harcamalar yüzünden ekonomiye zarar verip vermeyeceği. Mavi yakalıların ücretleri önemli ölçüde artmış olmasına rağmen birçok beyaz yakalı çalışanın maaşları enflasyonun gerisinde kalıyor. Emlak vergisinde geniş bir taban olmadığı için yerel yönetimler kaynaklarının birçoğunu, köylülerin toprağını asgari bir bedelle alıp müteahhitlere yüksek fiyatla satarak topluyor. Son aylarda medyada kırsal bölgelerdeki birçok protestonun haberi çıktı. Fakat gösterilerin genel sayısında artış mı, azalma mı olduğu konusunda güvenilir istatistik mevcut değil.