Japonya'da Ofis Çalışanlarının Yeni Bir Mesaisi Var: Okul

Önde gelen bir Japon mağaza zincirinin genç satış uzmanlarından biri olarak Masayuki Miyake, müşterilerini memnun etmek için elinden geleni yapan tezgâhtarlar ile dertleri maliyetleri azaltmak olan üst kademe çalışanları arasında bir orta yol bulmaya gayret etmiş. "Tepede nasıl bir yönetim anlayışı olduğunu çözemedim. Çalışanların nasıl düşündüğüyle ilgili hiçbir fikirleri yok gibiydi" diyor Miyake. Ardından Tokyo'daki bir ticaret okulunda lisansüstü programına yazılmış. Miyake hafta sonları kursa devam ederken, şirketin planlama bölümüne nakledilmiş. Şirket için stratejiler hazırlayan bu birimde tam da arzu ettiği işi yapıyor: Tezgâhtarlarla tepedeki idare arasındaki mesafeyi kapatmak. Çalışan profesyonelleri hedefleyen ve sayıları giderek artan mesleki eğitim okullarından Nagoya Ticaret ve İşletme Üniversitesi'nin Tokyo kampüsündeki ders arasında, "Yönetim dilini öğrendim. Burada okumaya başlamadan önce bu benim için yabancı bir dil gibiydi" diye anlatıyor Miyake. Bir yandan şirketlerde çalışıp bir yandan da işletme alanında yüksek lisans derecesi almaya gayret eden Japonların sayısı gittikçe artıyor. 34 yaşındaki Miyake de onlardan biri. Haftada 20 saat düzenli ders görüyorlar ve bundan daha fazla zamanı da diğer şirketlerden sınıf arkadaşlarıyla iletişim kurmaya ve beyin fırtınasına harcıyorlar. Japonya'daki ticari işletmeler yıllarca şirket içi eğitime ve mesai sırasında kazanılan bilgiye odaklandı. İşletme okullarında öğretilen türde genel becerilerin işe yaramaz olduğu düşünülüyordu. Görünüşe göre bu durum yavaş yavaş değişiyor. İleri işletme derecesi programlarının sayısı beş-altı yıl önce bir elin parmaklarını geçmezken, Eğitim Bakanlığı'na göre bugün her yıl 2 bin 300'den fazla öğrencinin derece almak için kaydolduğu 30'un üzerinde program var. Japon işletme okulları (ister pazarlama, ister finans veya örgütsel davranış olsun) teknik ve pratik üzerine odaklanma eğiliminde ve idari tecrübeye sahip öğretmenler ders veriyor. Sözgelimi Ticari Atılım Üniversitesi'nde (BBT) bütün öğretim görevlileri iş dünyası menşeili. Üniversitenin Rektörü Yasuşi İto, "Bunlar, mesela işçilerin ücretlerini kestiğinizde ve/veya çalışanları işten attığınızda ne olduğunu anlayan insanlar. Akademisyenler gerçek hayatta bunun ne anlama geldiğini bilmez" diyor. Okul internet üzerinden dersler de veriyor. İşletme öğretmenleri öğrencilerin işlerine alaka göstermenin önemli olduğunu ve örgütsel davranış eğitiminde meselenin bilhassa bu olduğunu söylüyor. BBT'nin yönetim kurulu üyelerinden Ariko Hibino, "İnsanların Japon kuruluşlarındaki davranış biçimi, Batılı kuruluşlarda çalışanların davranış biçiminden farklı. ABD'deki örgütsel davranış derslerinde öğrenebileceklerinizi Japonya bağlamında hemen uyarlamak mümkün değil. Her iki bakış açısını harmanlıyoruz" diyor.