İki Otomobil Şirketi, İki Farklı Kader

TROLLHATTAN, İSVEÇ - Buradaki Saab fabrikasında Nisan'dan beri tek bir araba bile üretilmedi ve 40 bin nüfuslu kasabada 3 binden fazla işçi boş oturuyor. Yalnızca 100 kilometre güneydeki Göteborg'daysa Volvo sabahın erken saatinden gece yarısına kadar saatte 54 araba çıkarıyor. Şirketin yeni icra başkanı Stefan Jacoby, 2020'ye kadar yıllık otomobil üretimini 800 bine yükseltmekten, yani geçen yılın toplamını ikiden fazlaya katlamaktan söz ediyor. İsveçli araba imalatçıları arasındaki bu fark biraz da eski Amerikalı sahiplerin (Saab için General Motors, Volvo için ise Ford Motor) ayrışan geçmişleriyle ilgili. Ve bu onların kaderlerini de etkiliyor. Çünkü sonuçta Volvo zengin bir kurtarıcı buldu, Saab bulamadı. Çin'in en büyük özel otomobil üreticisi Zhejiang Geely Holding Grubu geçen yıl Volvo için Ford'a 1.8 milyar dolar ödedi. Saab'sa zayıf sermayeli Hollandalı bir girişimci olan küçük spor arabası imalatçısı Victor R. Muller'e satıldı. Daha önce büyük bir şirketi hiç yönetmemiş olan 52 yaşındaki Muller için riskli bir adımdı bu. İflasa hazırlanırken Saab'dan kurtulmak isteyen G.M., Ocak 2010'da 74 milyon dolar nakit artı 326 milyon dolar imtiyazlı hisse karşılığında şirketi sattı. Üstelik Meksika'da hâlâ Saab adıyla otomobil üreten G.M. o hisselerin de değerini sonradan sıfırladı. Stockholm Ekonomi Okulu'nda otomobil sektörü üstünde çalışan Martin Skold, G.M.'un Saab'ı entegre etmeyi hiç düşünmediğini, yalnızca turbo motor gibi teknolojilerini yağma ettiğini belirtiyor. Saab, Porsche gibi şirketleri zenginleştiren niş ürünlerden yoksun. Ürün yelpazesi iki geçkin modelden ibaret ve yeni araç geliştirecek nakdi de yok. Birçok kimse Saab'dan umutsuz. Stokholm'den analist Anders Trapp, "Muhtemelen tümüyle kapanacak ve birisi iflas sürecinde yalnızca adını satın alacak" diyor. Muller baharda Çinli yatırımcı aramaya başladı. Pang Da Otomobil Ticaret ve Zhejiang Youngman Lotus Otomobil şirketleri yüzde 53.6'lık bir pay için ortaklaşa 245 milyon euro yatırım yapmayı kabul etti. Muller, Çin'den kaynak gelene kadar faturaları ödeyecek finansman bulunursa Saab'ın tekrar faaliyete geçebileceğini savunuyor. İşçi sendikalarıysa Eylül'de, şirketin tasfiyesiyle sonuçlanabilecek yasal işlemleri başlattı. Alacaklılardan korunma için yargıya başvuran Muller'in isteği kabul edildi. Devlet (şirketi kurtarmayacağını söylemekle birlikte) bir yeniden yapılanma planı açıklanana kadar maaşları garanti etti. Ekim'de, Muller'in Amerikalı bir yatırımcıdan 70 milyon dolar bulduğunu duyurduğu gün, şirketin mahkemece atanmış kayyum North Street Capital, Saab'ın devam edecek parası olmadığı gerekçesiyle yeniden yapılanmayı durdurma çağrısı yaptı. Çinli şirketler Saab'ı tamamen satın almayı önerince Muller onlarla ortaklığı bozdu. 28 Ekim'de de Pang Da ve Youngman, Saab'ı 142 milyon dolara almak için prensipte anlaşmaya vardı. Volvo Otomobil'in şansı daha yaver gitti. Ford onu kamyon üreticisi Volvo'dan 1999'da, yaklaşık 6.5 milyar dolara satın aldığında bir lüks otomobil birimi kuruyordu. Fakat Ford'un İcra Başkanı Alan R. Mullaly, küresel operasyonları basitleştirme adına o birimi kaldırdı. Volvo araçlarının yüzde 90'ını ihraç ediyor. Geely'nin Yönetim Kurulu Başkanı Li Shufu'ya göre şirket, yurt dışına açılmak için biçilmiş kaftandı. Li'nin CEO olarak atadığı ve Alman olan Jacoby, "İlk kez kendi başına ayakta duran bir şirket olduk" diyor. Ona göre Volvo bu yıl işletme kârı açıklayacak. Bu yıl Çin'de 50 bin araç satan şirket, 2015'te 200 bin satmayı hedefliyor. Trollhattan'da bir öğle sonrası iki genç bir kafede oturuyor. Eskiden Saab'da çalışmanın hayalini kuran 17 yaşındaki Filip Eskel, "Artık pek mümkün görünmüyor" diyor. 18 yaşındaki Angelica Eliasson da okulu bitirdikten sonra herhalde taşınacağını söylüyor ve ekliyor, "Burası hayalet bir kasabaya dönecek".
DAVID JOLLY