1700'lerden Kalma Şifreli Metin Çözüldü

İsveç ve Amerikalı bir grup dilbilimci, Google Translate gibi istatistik tabanlı çeviri teknikleri kullanarak kırılması en zor kodlardan birini kırdı: 18'inci yüzyıl sonlarından kalma 105 sayfalık bir el yazması olan Copiale Şifresi. Eski Doğu Almanya'daki bir arşivde keşfedilen, sımsıkı bağlanmış, altın sarısı ve yeşil renkteki kabartmalı kâğıt, gizemli semboller ve Roma rakamlarından oluşan el yazısı 75 bin karakter içeriyor. Güney California Üniversitesi'ndeki Bilgi Teknolojileri Enstitüsü'nden bilgisayar mühendisi Kevin Knight, ilk 16 sayfayı çözmek için İsveç'teki Uppsala Üniversitesi'nden Beata Megyesi ve Christiane Schaefer ile işbirliği yaptı. Kâğıtların göz cerrahisine hayranlık duyan gizli bir topluluğun ayinlerini detaylı bir şekilde tasvir ettiği anlaşıldı. Knight, "Bu, geçen sene bir hafta sonu projesi olarak başladı. Kriptografi (şifreleme) konusunda fazla deneyimim yok" diyor. Metnin orijinal dilinden emin olamayan araştırmacılar, çalışmaya başlamadan önce bir süre bocaladı. İlk olarak bilginin metindeki soyut sembollerde değil, Roma karakterlerinde gizli olduğunu düşündüler. Ancak bu yaklaşım başarısızlığa uğrayınca, kodun kriptografların deyimiyle eşsesli bir şifre (özgün ve kodlanmış bilgi arasında bir uyum göstermeyen, yedek bir kod) olduğunu anladılar. Bu yüzden orijinal dilin büyük ihtimalle Almanca olduğuna karar verdiler. Sonunda Roma rakamlarının herhangi bir anlam taşımadığına, kodu kıracak kişiyi yanlış yönlendirmeyi amaçladığına kanaat getirdiler. Sembollerden oluşan kelimelerin arasında da boşlukları simgeleyen harfler vardı. Bir diğer önemli keşifse şuydu: İki nokta üst üstte, kendinden önceki sessiz harfi ikiye katlıyordu. Araştırmacılar bir sembolün Almanca karşılığını tahmin etmek için beklenen kelime sıklığı gibi çeviri tekniklerine başvurdu. Knight, "Bu tekniklerin çoğunu kod kırmada da kullanabileceğimizi gördük" diyor. Knight gizli toplulukların 18'inci yüzyılda çok yaygın olduğunu ve hem Amerikan hem de Fransız devrimlerinde rol oynadıklarını söylüyor. Knight kısa süre önce deşifre edilen Copiale metinlerini İsveç'teki Lund Üniversitesi'nden tarihçi Andreas Onnerfors'la paylaştı. Knight, "Kitabı ve deşi fre edilmiş versiyonu gördüğünde çok heyecanlandı. Kitabın sonunda siyasi bir yorum ve insan haklarından bahsedilen bir bölüm buldu. O dönem için bu çok ilginçti" diyor. Karmaşık şifrelerin günümüzdeki örnekleri arasında Zodyak katilinin 1960'lar ve 1970'lerde California polisine gönderdiği mektuplar ve CIA binası için tasarlanan, kısmen deşifre edilmiş Kryptos heykeli bulunuyor. Kod kırma uzmanlarının karşılaştığı en zor metinlerden biriyse Voynich elyazmaları. Üzerinde resimler bulunan 240 parşömen kağıdına döşenmiş elyazmalarını dünyanın en iyi kriptologları bile çözemedi. Kriptologlar uzun süre bunun bir düzmeceden ibaret olabileceğini düşünse de, kısa süre önce elyazmasının 1400'lerden kalma olduğu keşfedildi. Knight, Chicago Üniversitesi'nden bir bilgisayar mühendisiyle birlikte el yazmasının düzmece olup olmadığına açıklık getiremeyen fakat doğal bir dilin yapısına uygun şekiller içerdiğini kanıtlayan detaylı bir analiz yayınladı. Knight, "Voynich, dünyanın en gizemli elyazması. Pek çok şekille dolu. Birinin böyle bir şey yaratmak için çok çalışması gerekiyor. Bana kalırsa bu muhtemelen bir kod" diyor.