Uyuşturucu Kartellerine Savaş Açan Acılı Bir Anne

Tegucigalpa, Honduras - Julieta Castellano kısa süre öncesine kadar tuhaf bakışlara ya da laf atmalara maruz kalmadan sokağın köşesindeki markete gidebiliyordu. 2009'dan beri Honduras'ın en büyük üniversitesini yöneten Castellanos, artık sürekli korumayla dolaşıyor. Çoğu zaman onu görenler mutlaka yanına gelip bir şey söylüyor. Bir taksi şoförü geçenlerde Castellano'ya, "Sen insanların umut ışığısın. Davanda senin yanındayız" dedi. 22 yaşında olan en küçük oğlu Rafael Alejandro Vargas ve 24 yaşındaki arkadaşı Carlos Pineda'nın Ekim ayında Honduras polisi tarafından öldürülmesinden bu yana, 57 yaşındaki Castellanos bir halk kahramanına dönüştü. Castellanos, bir sivil olarak uyuşturucu çetelerine ve ülkenin resmi kurumları üzerindeki nüfuzlarına karşı bölge çapında bir mücadele başlattı. Sivri dili nedeniyle gazetelerin manşetlerinden düşmüyor. Emniyet güçlerine "canavar" dedi ve öldürülürse bunun sorumlusunun emniyet müdürü olacağını söyledi. Honduras Devlet Başkanı Porfirio Lobo'nun, Castellanos'un önerileriyle şekillen bir program kapsamında polis teşkilatının tepeden tırnağa incelenmesine yakında onay vermesi bekleniyor. Meksika ve Kolombiya'da son zamanlarda uyuşturucu kartellerine karşı düzenlenen operasyonlar, suçluları dünyada şiddetin en yaygın olduğu yerlerden birine dönüşen 8 milyon nüfuslu Honduras'a itti. Honduras'ta yaşayan her 100 bin kişiye karşılık 85.9 cinayet gerçekleşiyor. Bu oran ABD'de 100 bin kişiye ortalama 5, Brezilya'da 25, Meksika'da ise 18 şeklinde. Halk tabanında git gide artan öfkenin ülkedeki statükoya son vereceğini uman Honduras'ın müttef ikleri, yardım etmeye başladı. Şili ve Kolombiya, polislerin eğitilmesine katkıda bulunuyor. Honduras'ın Orta Amerika'da istikrarı bozmasından endişe eden ABD'li liderler, alışılmadık bir adım atarak eski bir Nikaragua Büyükelçisi olan Oliver P. Garza'yı tam zamanlı danışman olarak Honduras başkanlık sarayına gönderdi. Honduras'ın şeker tarlalarıyla dolu kırsal kesiminde büyüyen Castellanos, genç yaşta kendini akademi dünyasının içinde buldu ancak günlük hayatın sorunlarını asla unutmayacağına dair ebeveynlerine söz verdi. Castellanos, "İnsan haklarını ve hükümetin neyi yapıp neyi yapmaması gerektiğini biliyorum" diyor. Castellano 13 yıl boyunca köşe yazarlığı yaptı ve 2004'te Honduras Ulusal Özerk Üniversitesi'nde bir suç istatistikleri merkezi kurdu. Castellano'nun gür sesi ve sert üslubuyla, kendisini siyasetçiliğe soyunmakla suçlayan bazı liderleri rahatsız ediyor. Castellano siyasete atılacağına dair iddiaları reddediyor. Polisi ıslah etmeye yönelik uluslararası bir komisyon kurulması için var gücüyle çalışan Castellano'nun önerisine meclis de sonunda onay verdi. Bölgedeki çoğu güvenlik teşkilatının içine uyuşturucu çetelerinin üyeleri sızmış durumda. Analistler sorunun fakirlik, Meksika'ya yakınlık ve 2009'daki darbe yüzünden Honduras'ta bilhassa ciddi olduğunu söylüyor. Ekim ayında bir gece Castellanos oğluna ailenin arabasıyla ilgili şikâyette bulunuyordu. Arabayı ertesi gün sabah 8'e kadar getirmesini istiyordu. Oğlu itaatkâr ama meydan okurcasına, "Tamam anne" dedi. Arabaya benzin koymuş muydu? "Evet, anne" dedi. Ama araba ertesi gün dönmeyince ve oğlu telefonuna cevap vermeyince, Castellanos kötü bir şey olduğunu anladı. Castellanos, takip eden günlerde öğrenmek istemeyeceği pek çok şey öğrendi. Önce Vargas ölmüştü. Sırtından vurulmuştu. Olaya sekiz polisin karıştığına inanılıyordu. Çatışmadan sonra polislerin çoğu kayıplara karıştı. Bazıları hâlâ devletten maaş alıyor. Bir gece, binlerce öğrenci sınıf arkadaşlarını anmak için ellerinde mumlarla üniversite önünde toplandı. Castellanos önündeki alev denizine bakınca, bu neslin korkmadan, özgürce yaşayabileceğini umut etti. "Bunlar bizi acı çekmekten kurtarmıyor ama acı çekmek bizi güçlendiriyor" diyor.
JAVIER C. HERNÁNDEZ