Finliler Lada'ya Buruk Bir Nostaljiyle Bakıyor

Risto Nykane eski Ladaları restore ediyor. Finlandiya'da bir zamanlar popüler aile arabası olan bu eski, kutu gibi Sovyet arabalarına artık sadece koleksiyoncular rağbet ediyor. "Sovyet Rusya'sına ait hiçbir şeyden hayır gelmezdi" diyen 47 yaşındaki Nykanen, Finlilerin niçin Lada'dan hoşlanmadıklarını da açıklamış oluyor. Fakat makine ithalatı yapan Finlandiyalı Nykanen için bu arabalar yine de ülke tarihindeki nostaljik bir sayfanın temsilcisi. 1970'lerin başından itibaren imal edilen Ladalar, Finlandiya'nın Sovyetler Birliği'yle Batı arasında hassas bir dengeyi gözettiği Soğuk Savaş yıllarının bir simgesi. Yıllar içinde Batı Avrupa, Amerika ve Uzakdoğulu üreticiler yeni tasarım ve gelişmiş mühendislikleriyle ilerlerken Lada onlara ayak uyduramadı. Oysa beş kişilik standart bir Lada, örneğin, aynı sınıftan bir Opel'e göre yüzde 40 daha ucuzdu. Yalıtımı kıt olsa bile acı Finlandiya kışlarına soba gibi ısıtıcısıyla karşı koyardı. Nykanen, "Isıtıcının iki ayarı vardı; sıcak ve çok sıcak" diyor. 1971'de Finlandiya'ya giren Lada uzun süre ülkedeki en çok satan arabalardan oldu. Satışların 15 bin 390 adetle zirveye ulaştığı 1998'de piyasanın yüzde 10'u onundu. Markanın emektar ithalatçısı Delta Auto Grubu 2009'dan beri tek bir Lada bile satamadığını belirterek geçen yılın sonlarına doğru işten çekildi. Grup bugün Finlilerin tercih ettiği Kia, Mazda ve Mitsubishi gibi markaları ithal ediyor. Nykanen'e göre Lada'nın popülerliği ve düşüşü Fin-Rus ilişkilerinin tarihini yansıtıyor. Finlandiya yüz yıldan uzun bir süre dev Rus imparatorluğunun bir parçasıyken Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra bağımsızlığını kazanmıştı. Bunun ardından komşusuyla ihtiyatlı bir ilişki yürüttü. Fakat komünizmin çöküşüyle Batı ittifakına girerek 1995'te AB'ye katıldı. En büyük Rus otomobil üreticisi olan Avtovaz hâlâ Lada imal ediyor. Nissan'la ortaklığa giden Fransız Renault ise Avtovaz'ın kontrolünü sağlamaya çalışırken Rumen Dacia modellerinden bazılarını Rusya'da üretmeyi planlıyor. Rus yatırımcıların elindeki Moskova merkezli Marussia Motors, fişe takılan hibrit araç Fisker Karma'yı yapan Finli fason üretici Valmet Otomotiv'le Mart'ta bir anlaşma yaptığını açıkladı. Anlaşmaya göre bu işbirliğiyle Marussia B2 adında yeni bir lüks spor araba imal edilecek. Finlandiya'nın bir otomotiv sanayisi yok. Şirket sözcüsü Denis Muravlev bir e-postada, B2'yi Finlandiya da dahil olmak üzere Avrupa pazarında satmayı umduklarını belirtiyor. Nykanen'se Finlandiya'da 15 bin Lada kaldığını tahmin ediyor. Sovyetler Birliği çöktükten sonra Ruslar Finlandiya'ya akın edip Ladaları almış ve evlerine dönmüşler. Sovyetler döneminde Ruslar teslimat için yıllarca bekliyorlardı. Nykanen, "30 binden fazla Lada bu şekilde Rusya'ya geri döndü" diyor. Nykanen gibi Lada hayranları 2008'de dokuz Fin Lada'sıyla Rusya'daki Tolyatti kentine bir yolculuk yapmış ve arabaların monte edildiği fabrikayı ziyaret etmek istemişlerdi. Tesiste hissesi olan Renault ise onları içeri almamış. Nykanen günlük işlerinde Opel marka spor arabasını kullanıyor, fakat araçtaki bilgisayarlı teknoloji onu çok da etkilemiyor. "Bir nükleer bomba patlasa mikroçiplerin hepsi çöker" diyerek Lada'larından birine dokunuyor. "Her şey mekanik. Atom bombasından bile etkilenmez" diyor.
JOHN TAGLIABUE