Krizdeki Güneyden Almanya'ya Beyin Göçü

Güney Avrupa'nın Büyük bir bölümü yüksek işsizlikle boğuşurken sağlıklı ekonomisiyle Almanya eğitimli personel açığı yaşıyor ve çare olarak güneye yöneliyor. Son 18 ayda kıtadaki en iyi ve en parlak çalışanların binlercesi bu güzel kasaba dâhil olmak üzere birçok Alman şehrine akın etti. Fakat yüksek vasıflı gençlerin göçü Almanya'nın rekabet gücünü artırırken Avrupa'nın tökezleyen ekonomilerini daha da geri bırakabilir. 36 yaşındaki Cristina Fernández-Aparicio Ruiz, işsizliğin yüzde 24.4 gibi feci bir düzeye çıktığı İspanya'dan yeni gelen bir mühendis. Şu an Schwäbisch Hall yakınlarındaki bir sanayi tesisinde çalışıyor. Almancası pek iyi sayılmaz. Fakat şirketi Ziehl-Abegg ona bir öğretmen buldu. Ayrıca bir doktora ihtiyacı olduğunda veya alışverişe gitmesi gerektiğinde yine ona yardım etmeye hazır. Madritli olan Fernández-Aparicio, "Buradakiler çok nazik. Ayrıca İspanya'da bu aralar zaten iş yok" diyor. Emeğin serbest dolaşımı AB'nin kurucu ilkelerinden biri ve tek pazar kurma hedefinin önemli bir parçasıydı. Fakat işlerin yolunda gittiği daha müreffeh zamanlarda Doğu Avrupa dışında çok az işçi kendini yurdundan ayrılmak zorunda hissetmişti. Şimdiyse euro krizinin ve ağır bir durgunluğun baskısı karşısında bu durum değişiyor ve işverenler, hükümetler ve göçmenler anlıyor ki, yasal olsa ve kâğıt üstünde kabul edilse bile göç olgusu tansiyonu yükseltebiliyor. Ayrıca Avrupa'nın yeni bir döneme girdiği ve bunun sonuçlarının daha ancak anlaşılmaya başladığı konusunda da yaygın bir kanaat var. Güney Avrupalılar büyük ölçüde kırsal olan Baden-Württemberg eyaletinde kendilerine yer bulabildiklerine seviniyor. Fakat dil ve kültür farklılıklarının getirdiği güçlükler, örneğin, arabalarını tescil ettirirken veya iki yıllık cep telefonu için abonelik sözleşmesi imzalarken, birçoklarını tereddütte bırakıyor. Bu bölge Mittelstand olarak bilinen ve Almanya'daki sınai ihracat ekonomisinin lokomotifi olan birçok küçük ve orta ölçekli işletmeye ev sahipliği yapıyor. Nitekim Schwäbisch Hall kasabasının yer aldığı Heilbronn-Franken yöresinde 7 bin 500 eleman açığı var ve en acil ihtiyaç da mühendisler. Belediye Başkanı Hermann- Josef Pelgrim bu yıl güney Avrupalı gazetecileri davet edip kasabadaki iş imkânları hakkında yazmalarını istemişti. Portekizli bir muhabirin uyandırdığı ilgi özellikle anmaya değer. O gün bugündür 15 bin işsiz Portekizli buradaki kuruluşlara özgeçmişlerini bıraktı ve 40'ı bizzat gelip başvurdu. Aralık'ta aynı uçağa binen 100 İspanyol mühendis iş görüşmesi için yakındaki Stuttgart'a geldi. Onların üçte biri bir ay içinde işe girdi. Bazı Alman şirketleri de LinkedIn gibi internet sitelerinden İspanyol, Portekiz, Yunan ve İtalyan profesyonelleri buluyor. Fakat iki tarafın da ihtiyaç duyduğu bu göç, Avrupa'nın en güçlü ekonomisine daha da avantaj sağlayabileceği konusunda endişe uyandırıyor. Alman ihracatçılar hem güç durumdaki güneyli ülkelerce değeri aşağı çekilen euroyu kendi lehlerine kullanıyor, hem de güvenli bir liman arayan yatırımcıların iyice düşürdüğü faiz oranlarıyla kredi alabiliyor. Şimdi buna bir de gençlerinin kuzeye kaçışını izleyen güney ülkelerinin beyin göçünden yakınması eklendi. İsviçreli b ir i şe a lım f irması Adecco'nun İspanya branşının operasyonlar direktörü César Castel, "Şu an giden genç nesil şimdiye kadar olanların en kalifiyelisi" diyor. "Bu İspanya için büyük bir yatırım kaybıdır. Bir mühendisin yetişmesi bize ortalama 60 bin euroya mal oluyor, şimdiyse bu insanları başkalarına kaptırıyoruz" diye ekliyor. Castel eskiden İspanyol şirketlere eleman bulduğunu aktarıyor. Şimdiyse yabancı, özellikle de Alman şirketlere İspanyol buluyor. Castel, İspanya'nın ekonomisi iki yıl içinde çıkışa geçerse İspanyol profesyonellerin yüzde 90'ının yurda döneceğini düşünüyor. Fakat durgunluk sürer ve çalışanlar evlenip dışarıda çocuk sahibi olurlarsa bu oran büyük ölçüde düşebilir. Castel kuzeyli ekonomilerin sanayisi korunurken güneydekilerin tarım ve turizme mahkûm olacağı bir durumdan korkuyor. Almanya'nın yabancı işçileri, özellikle de büyük bir azınlık olan Türkleri özümsemekte sıkıntı çektiği biliniyor. Bugünse birçok hükümet yetkilisi ve iş dünyasından lider daha konuksever olmak gerektiğini düşünüyor. Demografik istatistiklerse çarpıcı. Geçen yıl Almanya'nın nüfusu 240 bin kişilik net bir göçle (2010'daki 128 binlik net girişin neredeyse iki katı) 2002'den beri ilk kez büyüdü. Gelenlerin çoğu Polonyalı ve Romanyalı olsa bile rakamlar güneyli ülkelerden giriş yapanlarda binlerce kişilik bir artış olduğunu gösteriyor. Ancak göç İspanya'daki refah devletinin üstündeki baskıyı hafifletiyor. Baden-Württemberg'deyse işsizlik oranı yalnızca yüzde 4. İspanyol bir mühendis, meslektaşlarının çoğunun İspanya'ya göre iki kat daha yüksek maaş alabildiklerini belirtiyor, üstelik Almanya'da vergiler daha yüksek olmasına rağmen. Ziehl-Abegg'in İcra Kurulu Başkanı Peter Fenkl, yabancı bir çalışanı eğitip entegre etmenin bir Almana göre 50 bin dolar daha maliyetli olduğunu açıklıyor. Fakat şirketin yapabileceği başka bir şey yok. Siparişleri karşılayabilmesi için yeterli sayıda yüksek vasıflı personele ihtiyaç duyuyor. Birçok İspanyol Almanya'daki iş hayatına alışmanın kolay olmadığını, Almanların İspanyollardan çok daha dolaysız ve sessiz olduklarını belirtiyor. Mesai saatlerinde kimse kişisel telefonlar açmıyor. Fakat iş günü daha kısa. İspanyollar çalışma arkadaşlarını her sabah selamlayıp tokalaşma ve onlara "Herr" veya "Frau" olarak (Bay ve Bayan) hitap etme âdeti karşısında şaşırmışlar. Almanların sık sık şakalara konu olan tertipliliği, Frankfurt yakınlarında çalışan 30 yaşındaki mühendis Carlos Baixeras'a göre doğru. "Her şeye kural getirmişler. Çöpün bile polisi var" diyor Baixeras. Stuttgart'ta çalışan 23 yaşındaki David Jiménez de ilk birkaç haftasının kâbus gibi geçtiğini, alışverişe gittiğinde ürünler arasındaki farkın ne olduğunu hâlâ bilmediğini anlatıyor. "Grip olma şansım yok. Üşütürsem ne yapacağımı bilmiyorum" diyor Jiménez.
SUZANNE DALEY ve NICHOLAS KULISH