Borç ve Kriz

Uluslararası Para Fonu ekonomistleri ile akademisyenlerin geçenlerde yaptığı bir araştırma, ABD'deki gelir eşitsizliği hakkında bazı yeni bilgiler ve önemli çıkarımlar sunuyor. Araştırmacılar 1983 ile 2007 arasında ABD'deki hanelerin en zengin yüzde 5'ini, kalan yüzde 95'le karşılaştırdı. Bulgularına göre Büyük Durgunluk'tan önceki on yıllarda zenginler daha da zenginleşirken, diğer herkes daha da borçlanarak hayat standardını korumaya çalıştı. Bu dönemde gelir eşitsizliği ile birlikte borç düzeyi de arttı. Çünkü zenginler artan servetlerini giderek tahvillere ve mevduat hesaplarına yatırdı. Böylece yoksullara ve orta sınıfa her zamankinden çok kredi verilmesi için para sağladılar. En tepedeki kesimin artan serveti ve en alttakilerin gittikçe borca bel bağlaması, finans sektörünün büyümesini teşvik etti. Ancak borcun sürekli artmasıyla birlikte finans sektörü (ve ekonominin geneli) krize daha da açık hale geldi. Veriler aydınlatıcı. 1983'te ABD'de en tepedeki yüzde 5'lik kesimin bir dolarlık gelire karşılık 80 sent borcu varken, kalan yüzde 95'lik kesimin bir dolarlık gelire karşı 60 sent borcu vardı. Gelirin gittikçe artan bir kısmının en tepedeki kesime aktığı on yılların ardından 2007'ye gelindiğinde, durum tersine dönmüştü. En tepedeki yüzde 5'in bir dolarlık gelire karşılık 65 sent borcu varken, kalan yüzde 95'lik kesimin bir dolarlık gelire karşılık 1.40 dolar borcu vardı. Durum hâlâ çarpık. Ekonomiyi gerçekten istikrara kavuşturmanın ilk adımı, borç düzeyini araştırmacıların "düzenli borç azaltımı" dediği yöntemle düşürmektir. Bunun bir örneği, ipotek kredilerindeki değişiklikler olabilir. İkinci ve daha önemli adım, muhtemelen toplu pazarlığı güçlendirerek ücretleri artırmak suretiyle gelir eşitsizliğini azaltmaktır. ABD'deki finans krizinin tek açıklaması, gelir eşitsizliği ve yüksek hane halkı borcu değil. Ancak araştırmacılar daha fazla eşitliğin ve daha az borcun gelecekte kriz çıkma olasılığını azaltabileceğini söylerken ikna edici.