Gemiler Balinaları Tehdit Ediyor

MIRISSA , Sri Lanka - Nisan başında, ülkenin güney kıyılarındaki balina izleyicileri, rahatsız edici bir görüntüyle karşılaştı: Sahilin 20 metre açığında, suyun üzerinde yüzen 18 metre uzunluğunda bir mavi balinanın cansız bedeni. Balinanın hızla şişen vücudunun etrafını asalak balıklar sarmıştı. Ama en içler acısı halde olan yeri, neredeyse vücudundan ayrılmış olan kuyruğuydu. Balinayı tesadüf eseri gören Yeni Zelanda'daki Auckland Üniversitesi'nden biyolog v e sualtı f otoğrafçısı Mazdak Radjainia, "Ölümüne büyük ihtimalle bir geminin pervanesi yol açmıştı. Çok trajik bir ölüm olmalı çünkü yarası bir hayli büyüktü" diyor. Araştırmacılar gemi çarpmalarının, dünyanın dört bir yanındaki balinalar arasında önde gelen ölüm nedenlerinden biri olduğunu söylüyor. Bu sorun, Sri Lanka'da daha da ciddi boyutta. Burada büyük bir çoğunluğu incelenmemiş olan ve muhtemelen sayıları binleri bulan mavi balinalar, ticari gemiler ve balina izleme turlarında kullanılan denetimsiz tekneler yüzünden git gide daha fazla baskı altında kalıyor. Bilim insanları gemi yüzünden olan yaralanmaların artıp artmadığını kesin olarak bilmiyor. Ancak basında yer alan haberlere göre, Nisan'da ölen balinayla birlikte, bu yıl hayatını kaybeden balina sayısı altıya yükseldi. Mart'ta başka bir diğer dehşet verici olay daha yaşandı. Bu sahil kasabasının 145 kilometre kuzeyinde bulunan başkent Kolombo'daki limanda, bir yük gemisinin burnundan aşağı sarkan bir mavi balina bulundu. Kolombo'daki Ulusal Su Kaynakları Araştırma ve Geliştirme Vakfı'ndan araştırmacı Arjan Rajasuriya'ya göre, geçen yıl adanın etrafında 20 kadar balina cesedine (hepsi mavi balina değil) rastlandı. Bu ölümlerin kaç tanesinin gemilerden kaynaklandığı bilinmiyor. ABD'nin batı sahili açıklarındaki gemi çarpmalarını kaydeden Washington'dan balina araştırmacısı John Calambokidis, "Bu çarpmalar, gerçek ölüm oranlarının yalnızca bir bölümünü oluşturuyor" diyor. Calambokidis'e göre mavi balinaların çarpmadan kısa süre sonra batmaları nedeniyle bu ölümlerin büyük bir kısmı kayıt altına alınmadığı için, gerçek rakam görünenden "10 ila 20" kat daha yüksek olabilir. Sri Lanka'nın güney kıyılarının yirmi dört kilometre açıklarında, dünyanın en yoğun nakliye rotalarından biri bulunuyor ve balinaların sürekli buradan geçtiği biliniyor. Ancak bazı bilim insanları, balina izleme turlarının balinaları daha uzak yerlerde yiyecek aramaya itip onları büyük gemilerin rotalarına soktuğuna inanıyor. Burada yaşayan balina araştırmacısı Asha de Vos, "Korkarım balinalar, balina izleme tekneleri tarafından rahatsız ediliyor ve bu onların hareketlerini etkiliyor" diyor. Duke Ünivers i tes i Deni z Laboratuarı'ndan araştırmacı Ari S. Friedlaender, "Bu balinaların, kıyıya bu kadar yakın olması muhteşem bir şey. Mavi balinalar hakkında o kadar az şey biliyoruz ki, bu hayvanlara kolayca erişebildiğimiz herhangi bir yerde, öğreneceğimiz şeylerin sayısı katlanarak artıyor" diyor. 2009 yı l ında Sr i Lanka, araştırmacı ların ülkeden uzak durmasına yol açan 25 yıllık bir iç savaşı bitirdi. 1970'lerde yapılan pek çok araştırma, burada balinaların olduğunu gösteriyordu ancak 1990'lara kadar buraya olan ilgi artmadı. Araştırmacılar balinaların burada yıl boyunca kalıyor olmasına bilhassa ilgi gösteriyordu; diğer mavi balinalar göç ediyor. De Vos üç yıl önce Sri Lanka Mavi Balina Projesini başlattı. Toplanan veriler araştırmacıların balinaların beslenmelerini daha iyi anlamalarına yol açabilir ve devleti nakliye rotalarını daha uzağa taşımaya ikna edebilir. De Vos, turizmi canlandırmak için çalışmalar yapıldığını ve balina izleme turlarının hükümetin turizm stratejilerinin bir parçası olduğunu söylüyor. Söz konusu çabalar, bu fakir ülkeyi ekonomik açıdan kalkındıracak olsa da, de Vos endişe duyuyor. "Şu anda balina izleme tekneleri hayvanların arasında gelişi güzel dolaşıyor" diyor. Köklü bir balina izleme sektörü olan diğer ülkelerde, yasalar balinalara yaklaşmayı yasaklıyor. Burada da benzer düzenlemelerin yapılmasını isteyen de Vos, "Kendi aptallığımız yüzünden bu hayvanların zarar görmesi çok üzücü olur" diyor.