İspanya'da İnşaat Furyası Devasa Bir Borç Bıraktı

ALICANTE, İspanya - Eski günlerde, Ciudad de la Luz "peri masallarının gerçeğe dönüştürüldüğü" devasa bir film stüdyosu olarak tasavvur edildi. Hollywood'un İspanyol Riviera'sındaki bu benzerinde, Akdeniz'e bakan muazzam su tankındaki sahte dalga yaratma makineleriyle tsunami tarzı bir felaket var edilebilirdi. Işıklar kenti anlamına gelen Ciudad de la Luz, İspanya'nın Valencia bölgesinin Alicante kentindeki film stüdyosu. Bugün stüdyonun su bombardımanı yapan topları kupkuru, arkada 22 hektar alan kaplayan çekim platformları bomboş. Kamu finansmanıyla inşa edilen tesis, satılığa çıkarılmış vaziyette, lakin film yapım şirketlerini çekmekte zorlanıyor. Avrupa Birliği yetkilileri, Valencia bölgesel hükümetine ültimatom gönderip, sinema devi olma hırsıyla vergi mükelleflerinin parasından uygunsuz biçimde harcanan 325 milyon doları nasıl ödemeyi düşündüklerini sordu. Yanıt kısaydı. "Elimizde geri verecek para yok" diye açıklıyor Valencia Bölgesel Hükümeti Başkan Yardımcısı Jose Ciscar Bolufer. Stüdyo, İspanya'nın 17 bölgesinde tekmili birden tekerrür eden inşaat çılgınlığı kapsamında 2005'te inşa edildi. Ama şimdi ülkede ekonomik kriz derinleşirken, Ciudad de la Luz'daki gibi israftan sorumlu çıkar odakları, ağı mercek altına alındı. Haziran'daki banka kurtarma operasyonunun ardından, yatırımcılar Madrid'e, özerk bölgelerin özellikle eğitim ve sağlık alanlarındaki harcama yetkilerini kısıtlamak suretiyle hesapları bir nebze dengelemesi yönünde baskı yapıyor. Başbakan Mariano Rajoy'un muhafazakâr hükümeti, İspanya'nın mali sorunlarının çoğundan bölgesel hükümetleri sorumlu tutup 2012 bütçesine çok sıkı hedefler koydu. Hatta Rajoy hükümeti, başına buyruk bölgesel yönetimlerin mali işlerine el koyma tehdidi savurdu. Ciudad de la Luz, Valencia'nın inşaat cinnetinin simgesi haline geldi. Bu cinnetten geriye kalan miras ise 25.5 milyar dolarlık bölgesel borç, iflas eden altyapı projeleri ve halkın artan öfkesi. Valencia'nın bu türden diğer yatırımlarını sıralamak gerekirse: Avustralya'nın Sydney kentindekine benzer opera binası, fütürist bilim müzesi, Avrupa'nın en büyük akvaryumu, yelken biçiminde köprü ve tabii bir de henüz tek bir uçuşun bile yapılmadığı havaalanı var. Bölge Amerika Kupası yat yarışı ve Formula 1 yarışlarına da evsahipliği yaptı. Avrupa Komisyonu, özel stüdyolardan gelen şikayet ler üzerine Ciudad de la Luz'u soruşturmuş ve e leştiri y ağmuruna t utmuştu. Komisyonun başkan yardımcısı Joaquin Almunia, hiçbir özel şirketin böyle bir projeye yatırım yapmayacağını, çünkü Alicante'nin Madrid ve Barcelona gibi medya merkezlerine çok uzak olduğunu belirtti. Gelinen noktada, Valencia bölgesinin tahvillerinin çöp kadar kıymeti kalmadı, hükümeti ve kurumları da yolsuzluk ve fonların kötüye kullanılması suçlamalarıyla sarsılıyor. İspanya Merkez Bankası başkanının "tasarruf sandıklarının en kötüsü" diyerek aşağıladığı CAM bankası, İspanya'nın toksik emlak kredilerinin yüküne dayanamayarak geçen yıl iflas etti. Valencia bölgesel hükümetine yöneltilen eleştirilerden biri de, süper star muamelesi gören mimar Santiago Calatrava türünden şöhretlerden etkilenmesi. Calatrava, doğduğu kent olan Valencia'da kuru bir nehir yatağını, uzay ç ağı t arzı k armaşık b inaların bulunduğu Sanat ve Bilim Kenti'ne dönüştürdü. Ya r ı şma düzenlenmeksi z in Calavatra'nın tasarımları tercih edildi ve bölge parlamentosunun bir milletvekiline göre, kamuoyuna fark ettirilmeden aldığı komisyon dörde katlandı. Ciudad de la Luz'u işleten şirket de Valencia'ya 5 milyon dolarlık geri ödeme yapması için dava açtı. Turizm bakanlığının son verilerine göre, Valencia Mayıs'ta yüzde 3.3 oranında bir artışla daha fazla turist çekmeye başladı. Nitekim bu devasa projeler karşısında turistlerin hayretten ağızları açık kalıyor. Yeni Zelanda'dan Bryce Matuschka, "Avrupa'da niye mali kriz çıktığını şimdi anlıyorum. Köprü gerçek bir sanat eseri, akvaryum da muhteşem, ama bu binalardan bazısını gördüğünüzde 'Onca para ne için harcanmış' diyorsunuz ister istemez" diyor.