Haitililer Günlük Hayatın Sorunlarını Komediyle Unutuyor

PORT-AU-PRINCE, Haiti - Haiti'yi yerle bir eden depremin üzerinden iki buçuk y ıl g eçmesine r ağmen, burada yaşam halen güçlüklerle dolu. Soraya, dudaklarını büzerek, "Anneler Günü'nde anneme doğru dürüst bir hediye bile alamadım. Sonunda harçlığımı biriktirerek ona bir Paris bileti aldım. Çok özel bir hediye değil ama önemli olan düşünmek" diyor. Soraya, "Regards Croisés" isimli bir komedi programının karakterlerinden biri. Karikatürize edilmiş olan bu karakter, Zuzu adı verilen seçkin sınıfına mensup, ayrıcalıklı ama aklı bir karış havada olan bir genç kız. Zuzular Miami ve Paris'te rahat rahat dolaşır ama onları Port-au-Prince'te halk arasında görmek çok zordur. Zuzular alışveriş yaparlar, spor salonuna giderler, yüksek duvarlar ve dikenli tellerle çevrili villalarında partiler verirler ve sadece Kreol, Fransızca ve İngilizce dillerinin bir karışımı olan Zuzuca konuşurlar. Haiti li ler her Pazar Soraya'ya kahkahalarla güler. Kelime anlamı "bakış açışı" olan ve bir yıldan uzun bir süredir ekranlarda olan "Regards Croisés", buradakilerin deyimiyle "aşağılarda" yaşayan orta ve işçi sınıfı Haitililer arasında çok popüler oldu. Herkese tanıdık gelen karakterlerin (donanımsız öğretmen, dakikası dakikasına uymayan başkonsolos) yer aldığı programın doğaçlama skeçleri, Haiti'nin günlük yaşamı, sınıf farklılıkları ve hayatın zorluklarıyla inceden dalgasını geçiyor. Hait i siyasi ist ikrarsızl ığın, yolsuzluğun ve felaketin eksik olmadığı, yardıma muhtaç, fakir bir ülke. Fransızca dublajlı Meksika dizileri ve Kreol dilindeki rap videolarının hâkim olduğu Haiti televizyonlarında, program Haitililerin kendi talihsizliklerine ve kendilerine gülmelerini sağlıyor. Ancak programın popülerl iği, Haiti'deki sınıf farklılıklarıyla ilgili çok şey anlatıyor. Bu düşük bütçeli yapım, Haiti'nin küçük seçkin sınıfı tarafından ya hiç bilinmiyor ya da göz ardı ediliyor; insani yardım kuruluşları da diziye bir o kadar ilgisiz. Yabancı yardım gönüllüleri ve Haitili televizyon yöneticileri, Haitililerin Haitililer için yapılmış kaliteli yapımlara ihtiyacı olduğunu söyleyip duruyor. Ancak bunlardan biri, çoktandır ekranlarda. Programdaki skeçlerden birinde, Sophia Baudin'in canlandırdığı buyurgan bir Amerikan Konsolosluğu çalışanı olan Sophia, "dağınık saç" gibi saçma sapan nedenlerle, Haitililerin vize talebini reddediyor. Vize isteyenlerin hepsi teker teker geri çevriliyor. Ta ki yakışıklı, beyaz tenli bir adam ortaya çıkana kadar. Sophia, cilveli bir şekilde, "Belgelerinizi görmem lazım" diyor. Ve adama vizesini veriyor. Karakter, Amerikan Konsolosluğu'nda vize kuyruğuna giren Haitililer için çok tanıdık. Konsolosluk, Haitililerin ABD'de aileleri olduğunu iddia ettikleri kişilerle kan bağları olup olmadığını tespit etmek için DNA testleri istiyor. 36 yaşındaki sosyal hizmet görevlisi Jessie Paulemon, "Bu çok küçük düşürücü bir şey. Hiçbir gerekçe gösterilmeksizin defalarca reddedilen bir sürü başarılı insan tanıyorum" diyor. "Regards Croisés", devlet kanalı Télévision Nationale d'Haïti'de yayınlanıyor. Programın adı YouTube videoları ve internetteki hayran sayfaları sayesinde duyuldu. Sokaklarda, berberlerde ve barlarda herkes bu programı izl iyor. Gecekondu mahalleleri ve ç a d ı r l a r d a yaşayanlar ise programı kaçak elektrikle çalışan televizyonlarından takip ediyor. Programın sunucusu ve yapımcısı Georges Béleck, 1992 yılında Sınır Tanımayan Haitili Komedyenler isimli bir tiyatro grubunu kurmuş olan bir oyun yazarı. Béleck, "Eskiden drama yazardım ama depremden sonra komediye yöneldim. İnsanla r gerçek hayatlarında zaten sürekli ağlıyor. Neden bir de biz ağlatalım?" diyor. Elsie olarak bilinen Ernst Clergé, tek tük eşyalar bulunan dairesinde, programı 102 ekran televizyonundan izliyor. Temizlik görevlisi olarak çalışan 39 yaşındaki Clergé, bir oğlunu depremde kaybetmiş; diğer oğlu ve dört kızıysa, bir seneden uzun bir süredir çadırda yaşıyor. Programın bu kadar ilgi görmesinin nedenlerinden biri, oyuncuları: komşu ülke Dominik Cumhuriyeti'nin beyaz tenli, düz saçlı ve incecik modellerini ideal kadın olarak gören bir toplumda, koyu tenli, kıvırcık saçlı karakterler. Git gide genişleyen bir çadır yerleşimi olan Villambeta'da, Marie Lourdes Arthur çadırını yaşlı annesi ve dört yetişkin çocuğuyla birlikte paylaşıyor. 81 ekran televizyon, çadırın en büyük gurur kaynağı. Artur'un 23 yaşındaki kızı Jennifer Septimus, "Regards Croisés" sayesinde günlük hayatın sorunlarını unuttuğunu söylüyor. En sevdiği karakter, kabına sığmayan, küçük, toy Stella. Septimus, "Elektrik varsa ve kanal çekiyorsa asla kaçırmam" diyor.