Konvansiyonel Silahlarla İlgili Anlaşma

Dünya tank, ateşli silah ve hava aracı gibi konvansiyonel silahlarla dolu ve bunlara yılda 40 ile 60 milyar dolar arası para harcandığı tahmin ediliyor. Bu silahların büyük bölümü Suriye, Sudan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve başka ülkelerdeki çatışmaları ve vahşeti körüklüyor. Sayısız masum sivili öldürmekte kullanılan bu silahlar, uluslararası toplum bunların vicdansız rejimlerin, militanların ve suçluların eline geçmesini önlemenin bir yolunu bulmazsa, başka sayısız sivilin öldürülmesinde de kullanılacak. Birleşmiş Milletler bunu yapmaya çalışıyor. İnsan hakları örgütlerinin on yıllık lobi faaliyetlerinin ardından BM üyeleri, uluslararası konvansiyonel silah ticaretini düzenlemeye yönelik küresel bir anlaşmayı görüşmeye başladı. Etkili bir anlaşma konusunda uzlaşmak kolay olmayacak. Anlaşmanın Temmuz sonuna dek oybirliğiyle kabul edilmesi gerekiyor. Bir tek ülke bile anlaşmayı engelleyebilir. Filistinlilerle bağlantılı olan ilgisiz bir konu yüzünden, görüşmeler ilk günden çıkmaza girdi. Sorun nihayet çözülse de zaman kaybedildi. Bu, anlaşmayı destekleyen ülkelere ve insan hakları örgütlerine, başarı için görüşmeleri rayında tutacak yoğun çabalara gerek olduğu yönünde bir uyarıydı. Konuyla ilgili bir anlaşmanın etkili olabilmesi için, yasal açıdan bağlayıcı olması ve mühimmat dâhil geniş bir silah grubunu kapsaması şart. Hükümetlere bu silahların uluslararası satışını düzenleme, satışı onaylamadan önce risk değerlendirmesi yapma ve silahların kul lanımını izleme zorunluluğu getirilmeli. Anlaşma, hükümetlerin BM ambargosu altındaki ülkelere ve insan hakları endişelerinin sözkonusu olduğu durumlarda silah satmasını yasaklamalı. Rusya, Çin, İran, Küba ve Pakistan, insan hakları ölçütü konusunda ayak diretiyor. Bunlar mühimmat şartına da, mühimmatı izlemenin zor olduğu gerekçesiyle bu maddenin uygulanamaz olduğunu söyleyen ABD gibi karşı çıkıyor. ABD dünyanın en büyük silah ihracatçısı. Başkan Obama ülke politikasını 2009'da değiştirerek silah ticareti konusundaki anlaşmayı desteklediği için takdiri hak ediyor. Obama şimdi nihai metnin fark yaratacak kadar sağlam olmasını sağlayarak öncülük yapmalı. Yönetim yurttaşların silah taşıma hakkını çiğneyecek hiçbir anlaşmayı onaylamayacağına söz vermesine rağmen, tahmin edildiği gibi silah lobisinin baskısı altında. Dünyadaki 192 devletin sadece 52'si, silah tüccarlarına kurallar getiren yasalara sahip. Bunların yarıdan azı, kuralları ihlal edenleri cezalandırıyor. ABD ile başka birkaç ülkede düzgün ulusal kontrol var. BM'nin uyguladığı veya bölgesel ve çok taraflı özelliğe sahip 26 silah ambargosu yürürlükte. Ama uluslararası sistem çok düzensiz olduğu ve çok fazla yasal boşluk bulunduğu için, silahlar hâlâ kontrolden kaçıyor. Uluslararası yardım örgütü Oxfam'in bir çalışmasına göre, ambargo altındaki ülkeler 2000-2010 arasında 2,2 milyar dolarlık silah ithal etti. Örneğin güvenlik güçleri 13 binden fazla gösterici öldürmesine rağmen Suriye, Rusya ve İran'dan hâlâ silah alıyor. Petrolden muza neredeyse tüm önemli emtiaların ticareti uluslararası anlaşmalara tabi. Silahların etkili kontrole tabi olmaması saçma.