Brezilya Büyüyen Hedefleri İçin Afrika'ya Göz Dikti

RIO DE JANEIRO - Brezilya hükümeti Mozambik'te AIDS'le savaş için antiretroviral ilaç üreten bir fabrika açıyor v e y ol y apımında k ullanması için Kenya'ya 150 milyon dolarlık kredi verdi. Ayrıca Batı Afrika'nın yükselen petrol gücü Angola'yla imzalanan yeni güvenlik anlaşması ile birlikte, Brezilya'da eğitilen Angola askerlerinin sayısı artacak. Afrika dışındaki en kalabalık Afrika kökenli nüfusa sahip olan Brezilya, Portekiz imparatorluğu döneminden kalma bağlardan yararlanarak kıtadaki varlığını iddialı biçimde artırıyor. Afrika ülkelerine sağlanan bir dizi yardım ve kredi, Brezilya'nın gelişmekte olan ülkelerde daha büyük bir nüfuz elde etme amacını ve kıtanın geri kalanı savaş ve açlıkla boğuşmasına rağmen bazı ekonomilerin büyüdüğü Afrika'nın ticari cazibesini gösteriyor. Brezilya ve Afrika arasındaki ticaret hacmi 2004'te 4.3 milyar dolarken, 2011'de 27.6 milyar dolara çıktı. Brezilya'nın Güney Atlantik açılımıyla ilgili birçok yazı yazan Illinois Üniversitesi tarihçisi Jerry Dávila, "Brezilya'nın yeni genişleme alanının Afrika olduğuna dair yaygınlaşan bir görüş var. Nihayet bunu yapabilecek kurumsal yeteneğe kavuşan Brezilya ayrıcalıklı bir konumda" diyor. Brezilya'nın Afrika hamlesi, Arap dünyasındaki nüfuzunu sağlamlaştıran Türkiye ve Asya'nın her yerine kültürünü yayan Hindistan gibi diğer yükselen güçlerin çabalarına benziyor. Afrika hamlesi, Brezilya'nın yardım almaktan çıkıp yardım eden bir ülkeye dönüşmesini yansıtıyor. Ama ülkenin, devlet okullarının acınacak hali ve bu yıl yaşanan büyük ekonomik durgunluk gibi hâlâ büyük sorunları var. Bu yıl İngiltere'yi geçip en büyük altıncı ekonomi olan Brezilya, büyük bir tarımsal ürün ihracatçısı. Brezilya şimdi Afrika'da İngiltere'den daha çok elçiliği olmasıyla övünüyor. 1960'larda açlığı azaltmak için dış yardıma muhtaç olan bir ülke için bu dikkate değer bir değişim. Yurtdışındaki yardım projelerini yöneten Brezilya İşbirliği Ajansı'nın Müdürü Marco Farani'ye göre, halen kurumun harcamalarının yüzde 55'i Afrika'da yapılıyor. Farani Brezilya'nın yaptığı toplam dış yardımın 1 milyar doları aştığını söylüyor. Brezilya'nın yardımlarının önemli bir kısmı da Latin Amerika ülkelerine gidiyor. Güneydoğu Asya'daki eski Portekiz sömürgesi Doğu Timor'a da küçük bir yardım yapılıyor. Farani, "Başka bazı ülkelere kıyasla dış yardım bütçemiz hâlâ çok küçük. Ama nasıl yardım edeceğimizi öğreniyoruz" diyor. Brezilya Afrika ile çok daha büyük ticaret hacmi olan ve daha geniş yardım programları yürüten ABD ve Çin gibi ülkelerin hâlâ gerisinde. Latin Amerika'nın diğer ülkelerinden Venezüella ve Küba da Afrika'yla ilişkilerini ilerletiyor. Venezüella 2009'da Afrika ve Güney Amerika liderlerinin katıldığı bir zirve toplantısı düzenledi. Küba Afrika'ya binlerce doktor gönderdi. Ama Brezilya'nın Afrika'daki artan varlığı, diplomatik ve ekonomik açıdan etkin bir güç olma amacını da kapsıyor. Brezilya Afrika'daki 37'nci elçiliğini bu yıl Malavi'de açacak. Angola, Gine Bissau, Mozambik, São Tomé ve Principe gibi Portekizce konuşan ülkelerden gelen öğrenciler, Brezi lya'da yeni kurulan bir üniversitede öğrenim görüyor. Brezilyalı inşaat şirketi Odebrecht, Angola'da en fazla işçi çalıştıran şirketler arasında. Madencilik devi Vale de Mozambik'te 6 milyar dolarlık kömür madeni genişletme projesi başlattı. Brezilya şirketleri Gine ve Nijerya'ya da girdi. Brezilya'nın önde gelen yatırım bankası BTG Pactual Mayıs'ta, Afrika'da yatırıma odaklanan 1 milyar dolarlık fon kurdu. Brezilya'nın Sudan'da tarım yatırımları var. Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'dan São Paulo'ya uçuş var. Bir fiber optik kablo Brezilya'nın kuzeydoğusunu Batı Afrika'ya bağlıyor. Brezilya insan hakları ihlalleriyle anılan Ekvator Ginesi Devlet Başkanı Teodoro Obiang Nguema Mbasogo gibi liderlerle yakın ilişkileri nedeniyle eleştirildi. Ayrıca gazeteciler Brezilya şirketlerinin Zimbabve'ye misket bombası satışı benzeri silah satışlarını araştırıyor. Brezi lya'da okuyan Afrikal ı öğrenciler iftira ve saldırı gibi çeşitli olaylardan şikâyetçi olunca, buradaki "ırk demokrasisi" efsanesi zarar gördü. Bu vakalardan birinde, Rio'da üniversite okuyan Mozambikli polis Eleutério Nhantumbo hırsızl ık şüphesiyle polislerce durdurulmuş. Irkçı bir hakarette bulunan polislerin kendisine kökeniyle ilgili soru sorduğunu söyleyen 33 yaşındaki Nhantumbo, "Polisler 'Mozambik nerede?' diye sordu. Böyle bir ülke olduğunu bile bilmiyorlardı" diyor.
SIMON ROMERO