'Büyük Veri' Nasıl Bu Kadar Yaygınlaştı?

2012, bir kavram, terim ve pazarlama aracı olan Büyük Veri için sıçrama yılı oldu. Teknoloji çevrelerinin sınırlarını aşan Büyük Veri artık halka indi. Önce birkaç veri göstergesi: İsviçre'nin Davos kasabasında yapılan Dünya Ekonomik Forumu'nun bu yılki toplantısının özel konularından biri, "Büyük Veri, Büyük Etki" başlıklı raporda ele alındı. ABD hükümeti Mart'ta, Büyük Veri hesaplamalarına yönelik araştırma programlarına 200 milyon dolar ayıracağını duyurdu. "Büyük Veri Çağı" ve "Kampüste Büyük Veri" gibi başlıklar atan The New York Times, bu terimi benimsedi. Büyük Veri'nin tuttuğuna dair en kesin işaret, Scott Adams'ın karikatürü "Dilbert"ta hiciv malzemesi olarak kullanılmasıydı. "Her taraftan geliyor. Her şeyi biliyor" yazan bir karenin ardından, "Buna Büyük Veri diyorlar" yazıyordu. Büyük Veri hikâyesi gittikçe yayılıyor. Burada çok önemli iki unsurun iş başında olduğu görülüyor. Birincisi, terimin kendisi çok teknik değil, kolayca akılda kalıyor ve belli belirsiz çağrışım yapıyor. İkincisi, terimin arkasında büyük gelecek vadeden ve gittikçe gelişen bir dizi teknoloji ve bazı gizli tehlikeler var. Büyük Veri genel anlamda, makine öğrenimi gibi yapay zekâ araçlarının muazzam büyüklükte yeni veri yığınlarına uygulanması anlamına geliyor. Bu yeni veri kaynakları arasında veri izleri takip eden web tarayıcıları, sosyal ağ iletişimi, algılayıcı verileri ve gözetleme verileri var. Veri tufanı ile akıllı yazılım algoritmalarının birleşimi yeni iş olanaklarına kapı açıyor. Teorik olarak Büyük Veri, iş dünyasından tıbba kadar karar alma süreçlerini geliştirebilir ve kararların sezgi ve deneyimden çok, artan ölçüde veriye ve analize dayanmasını sağlayabilir. New York'taki Cornell Üniversitesi'nden bilgisayar mühendisi Jon Kleinberg, "Terimin kendisi belirsiz, ama kastettiği şey gerçek. Büyük Veri her şeyi dönüştürme potansiyeli olan bir süreci betimleyen bir slogan" diyor. Bazı bilgisayar uzmanlarına ve sektör yöneticilerine göre, "Büyük Veri" terimi teknoloji çevrelerinde 2008'de yaygınlaşmaya başladı. O yıl Wired dergisinde, modern veri tufanının yarattığı fırsatları ve olası etkilerini ikna edici biçimde sunan bir makale yayınlandı. Wired bu yeni bilgi işlem tarzının Petabayt Çağı'nın başlangıcı olduğunu ilan etti. Makale mükemmeldi ama "petabayt" terimi yaygınlaşamayacak kadar teknikti. Petabaytlar boyutunda veri kaçınılmaz olarak daha büyük bayt birimlerine yol açacaktı: eksabayt, zettabayt ve vottabayt. Kimileri Büyük Veri'nin bir pazarlama terimi olduğunu söyleyerek dudak büküyor. Ama iyi pazarlama saf ve etkili bir iletişim demektir ve bu da her sahada değerli bir beceridir. IBM'in gelişen internet teknolojilerinden sorumlu başkan yardımcısı ve teknik araştırmacı Rod A. Smith bu terimi, düşünceyi veri işleme mekanizmaları veya veri hacmiyle ilgili hassas ölçümlerin ilerisine taşıdığı için seviyor. Smith, "Büyük Veri aslında verinin kendisinden çok yeni kullanımlar ve anlayışlarla ilişkili" diyor. Ama Büyük Birader, Petrol Kodamanları ve Yüce Devlet ifadelerinin dilsel akrabası olan Büyük Veri kötü çağrışım yapıyor. Yale Alıntılar Kitabı'nın editörü Fred R. Shapiro, "İstemeden de olsa uğursuz bir havası var" diyor. Büyük Veri meraklılarına göre, terimin faydaları risklerinden çok daha fazla. Yine de insan davranışlarını daha önce görülmemiş biçimde gözlemlemeyi, kaydetmeyi ve bunlarla ilgili çıkarımlar yapmayı vadeden akıllı teknolojiler, hem bunları oluşturanları hem de kullananları iki kere düşündürtmeli.
STEVE LOHR