Romney'nin Gafları ve Bölünmüş Parti

ABD'de ekonominin kötüye gitmesi yeniden seçilmek isteyen başkanları genelde bitirir. Fakat toparlanmanın sınırlı kalmasına rağmen Obama yine de seçimde favori görünüyor. Bunun başlıca sebebi rakibinin şaşırtıcı derecede zayıf olması. Mitt Romney afet gibi Avrupa gezisinde İngiltere Başbakanı David Cameron'u yersiz bir şekilde aşağılamakla kalmadı, Bingazi'de Amerikan Büyükelçisi Christopher Stevens'ın öldürülmesinden acemice siyasi avantaj da sağlamaya çalıştı ve Gallup'un anketine göre, Cumhuriyetçilerin kongresinde tarihteki en kötü konuşmalardan birini yaptı. Kısacası, Romney'nin başkanlık adayı olarak kırdığı potlar seçmenler arasında onun muhakeme ve yönetme kabiliyetiyle ilgili ciddi şüpheler uyandırıyor. 2002'de liberal eğilimli bir eyalet olan Massachusetts'de vali koltuğuna oturan ılımlı Cumhuriyetçi aday, partisinde derin bir bölünmeyle de karşı karşıya. Ne de olsa muhafazakâr rakiplerinin hepsi tek tek yoldan çekildikten sonra adaylığı kazanmıştı. Romney Cumhuriyetçi tabanı canlandırmak için genç ve saldırgan bir muhafazakâr olan Wisconsinli Kongre üyesi Paul Ryan'ı yardımcı adaylığına getirdi. Fakat Ryan'ın bazı görüşleri seçmenlerde kaygıya y ol a çıyor. Ö rneğin R yan, rağbet gören genel sağlık sigortasını dar bir devlet yardımına çevirmeyi öneriyor; buna göre yaşlı vatandaşlara giderin bir bölümünü karşılayan fişler verilecek, kalan için de özel sağlık sigortası gerekecek. 2010 Kongre seçimlerinde Demokratlar yaşl ı ların oyunu kaybetmişti. Fakat The New York Times'la CBS News'un Eylül ortasındaki anketi, yaşlıların dörtte üçünün genel sağlık sigortasını istediğini ve bu konuda Demokratlara daha çok güvendiğini gösteriyor. Romney'nin Mayıs'ta bağışçılarla yaptığı bir toplantıya ait gizli görüntüler de Eylül ortasında basına sızdı. Bu görüntülerde Romney federal vergi ödemeden yardım alan en alttaki yüzde 47'nin ona asla oy vermeyeceğini açıklıyordu. "Onlar", diyordu, "kurban olduklarına ve devletin onlara bakması gerektiğine inanan insanlar". Bazı önde gelen Cumhuriyetçiler bu sözlerden dehşete düştüklerini açıkça söylediler. Nitekim vaktiyle Ronald Reagan'ın konuşmalarını yazan Peggy Noonan, "Romney'nin seçim kampanyasının zayıf kaldığını artık kabul etmemiz gerekiyor" diye yazdı. Fakat kimisi de şişmiş devletten bedava geçinenlerle ilgili sağcı söyleme sahip çıktığı için Romney'yi tebrik ettiler. Bu bölünmeler kolay aşılmayacak. George W. Bush'un şahsında Cumhuriyetçiler sağcılara yetecek kadar muhafazakâr, ılımlılardan da biraz destek alacak kadar ortada bir başkana sahiptiler. Fakat Cumhuriyetçi Parti artık sağcı popülist Çay Partisi hizbine esir olduğu için dengeyi kurmak zorlaşıyor. Bunun için usta bir politikacı gerek, Mitt Romney değil. Romney'nin art arda yaptığı gaflarla Obama ülke genelindeki anketlerde ortalama yüzde 6 fark açtı. Üstelik sırada üç başkanlık tartışması var (ilki 3 Ekim'de) ve bu konuda Obama'nın üstün olduğu kabul edilirken Romney'nin beklenmedik potlar kırdığı biliniyor. Yine de Obama'nı n işini zorlaştırabilecek birçok şey var ve bunlarını başını nazik durumdaki ekonomiyle çalkantılı Ortadoğu çekiyor. Romney'nin sözü birçok seçmenin çoktandır tahmin ettiğini doğruladı ve onun çalışan sıradan insanları büyük zenginler gibi hor gördüğünü ortaya koydu. Cumhuriyetçilerin kampanyası onu hasbelkader ekonomik başarıya ulaşan normal bir adam olarak lanse ederken o durmadan bindiği dalı kesiyor ve daha anormal bir geçmişi olmasına rağmen Obama'yı basbayağı normal gösteriyor. Gerçi Romney'nin yüzde 47 hakkındaki acemice yorumlarında doğru bir tespit var. Derinden bölünen Amerika'da seçmenlerin yarısına yakını Obama'yı desteklemeyecek, kalan yarının çoğu da ekonomi kötüleşse bile Romney'ye oy vermeyecektir. Ve ortada kalan küçük kesim şimdilik Obama'ya meylediyor. Obama kazanırsa Cumhuriyetçiler tutumlarının aşı r ı olduğunu kabul edecekler mi? Zor. Yenilgiyi muhtemelen adaylarının yetersizliğine bağlayacaklar. Ryan bir sonraki favori başkanlık adayı olacak, Kongre'deki Cumhuriyetçiler ise Obama'nın ikinci dönemdeki icraatlarına daha da engel olmaya çalışacak. Oysa bu durum ülkeyi felakete sürükleyebilir. Ekonomik durgunluktan borcun derinleşmesine kadar ağırlaşan sorunlar iki partinin işbirliğini gerektiriyor ve ilk göreve geldiğinde Obama zaten bunu teklif ediyordu. Fakat teklifi geri çevrildi. Kutuplaşmayı hiç arzu etmeyen Obama ikinci dönemde başarılı olmak ve duran ekonomiyi canlandırmak istiyorsa muhalefete karşı daha sert olması ve Cumhuriyetçilerin ne kadar aşırıya kaydığını seçmenlere hatırlatması gerekecektir. Amerikalıların çoğu bu aşırılığı paylaşmıyor olabilir. Fakat hükümeti bloke edip sonra da ülke sorunlarını çözmede ne kadar yetersiz kaldığını söyleyen Cumhuriyetçilerin stratejisi çok sayıda seçmeni etkileyebilir; ekonomik darboğazın oluşturduğu koşullarda onlara Kongre çoğunluğunu da, başkanlığı da kazandırabilir. Öte yandan, Cumhuriyetçiler Kasım'da ağır bir yenilgi alsalar bile ılımlı ve iyi bir hükümet kurabilecek bir parti haline dönmeleri, hele Lincoln'ün partisi haline dönmeleri hiç kolay olmayacak.
İSTİHBARAT/ ROBERT KUTTNER