Yunanların Istırabı Şiirlere Yansıyor

Atina - Yunanistan'ın 81 yaşındaki enerjik şairi Kiki Dimoula, geçenlerde bir öğleden sonra, çevresine toplananlara hikâyeler anlatıyor, kendi eserleri ve ülkesinin kaderiyle ilgili fikir jimnastiği yapıyordu. Yunanistan'a bugün hakim olan ruh halini tasvir etmesi istendiğinde, sigarasından bir nefes çekti ve uzatmadan, "Karanlık ve kaos" dedi. Kadın şair, kendisini dramatik bir şekilde ifade edebilse de kelimelerini her zaman özenle seçer. Tutumlu, derin, duygusallığa kaçmayan, gündelik olanı kolaylıkla metafizik olana çevirerek zaman, kader, kısmet gibi güçlü temaları yoklayan eserleri şaire, Yunanistan'da büyük bir hayran kitlesi kazandırdı. Dimoula'nın çağdaşı Yunan yazarlardan Nikos Dimou, onun için "Sappho'dan beri en iyi kadın şair" diyor. Dimoula, Fransa'nın prestijli yayınevi Gallimard'ın şiir serisine giren ilk yaşayan kadın şair de oldu. Geçen sonbahar seçilmiş şiirlerinin yeni bir derlemesi, "The Brazen Plagiarist" (Arsız İntihalci) adıyla Cecile I. Margellos ve Rika Lesser'in çevirisiyle Yale Üniversitesi Yayınları tarafından basıldı. Böylece yirmi yıldır ilk kez, yapıtının tam bir cildi İngilizceye kazandırıldı. Dimoula, İngilizce bilmemesini, "Tembeldim" diye açıklıyor. Yeni derlemenin sunuş yazısında, bir dilden diğerine kurulan köprülerin yeterince sağlam olup olmadığına dair endişeleri olduğunu dile getirdi. Ama anlaşılan, köprü bayağı sağlam. Tıpkı yazarı gibi. "Yurdum dilimdir. Di lim kimliğimdir, endişelerimi giderir, güvenimi tazeler" diyor Dimoula. Ülkedeki şairlere hürmet gösterilen bir edebiyat geleneği düşünülünce, Dimoula gayet dünyevi ve cana yakın biri gibi geliyor insana. Atina'da doğup büyüyen şair, tıpkı babası ve kocası gibi yıllarca Yunanistan Bankası'nda masa başında çalışmış. 1974'de işinden ayrılmış. İki çocuk büyütmüş, sonra da torunlarının üzerine titreyen bir büyükanne olmuş. Masa başı işinin hiç eğlenceli olmadığını söylüyor. "Orası bir hapishaneydi" diyor şair. 1967'den 1974'e askeri cunta altında geçen her gün müdürü ona, albayların simgesi olan metal anka kuşu biblosunu "Çekmecenden çıkarıp masama koy" talimatı veriyormuş. Müdürün "Kuşum, Dimoula, kuşum" demesini hatırladıkça gülüyor. Onlar karanlık zamanlardı. Bugün Yunanistan borç krizi altında ezilerek sosyal koruma programlarını feshederken, işlerin daha da korkunçlaşacağından endişe ediyor. "Cunta katı bir rejim kurmuş, solcuların özgürlüklerini sınırlandırmıştı. Şimdiyse herkese zulmediliyor" diyor. Yunanistan'da her emekli gibi Dimoula'nın da emekli maaşında kesintiye gidildi. Ülkenin ardı arkası kesilmeyen mali skandallarına atıfla, "100 kişinin gücünü ve yetkisini kötüye kullanmasının bedeli, tüm ülkeye ödetiliyor" diyor kızgınlıkla. Nobel Edebiyat Ödüllü Yunan şairler Yorgo Seferis ve Odysseas Elitis'in yanı sıra Dimoula'nın da eserlerini yayımlayan İkaros Yayınevi'nden Marilena Panourgia, "Bize gelen postaların yarısında insanlar 'Kiki Dimoula ile tanışmak istiyorum' diyor" bilgisini veriyor. Dimoula, bir şair olarak kendisini de şair olmaya teşvik eden ve 1985'te ölen kocası Athos Dimoula'nın yasını tutuyor hâlâ. Onun anısına 1988'de "Asla çok yaşama" adında bir şiir derlemesi çıkardı. Kendi çocuklarına ithaf ettiği "Alt kattaki anne"de gitmekten söz ediyor: "Karton kutu öbekleri sıkıca bağlı/göbek bağıyla kopmuş… Bebek termometresi günlerce unutulmuş/tarihin koltukaltında, ateşi düşmüş." Yazar Nikos Dimou, "Dimoula'nın şiirinin ana teması hiçliktir. Varlığımızın gerçek bir varoluş olmaması, muğlak bir varoluş olması olgusudur" diyor. Dimoula, şiirinin okurlarla bağ kurmasını önemsemiyor. "İnsanlar şiirlerimin teselli gibi geldiğini söylüyor bana. Onları teselli edebildiğime hayret ediyorum; ben kendimi bile teselli edemiyorum" diyor. Öğleden sonra güneşi yüksek pencerelerden içeri dolarken, uçurumun kenarına itilen Atina uzanıyor dışarda. "Gerçekliği daha az gerçek bir şeye dönüştürmek istiyorum" diyor şair.
RACHEL DONADIO