Filistinlilerin Görünmezliği

Geçenlerde, Kudüs'e yakın bir grup yerleşim yerinin tam ortasındaki bir alışveriş merkezinde bulunan English Cake adlı kafede oturuyordum. İsrailli yerleşimciler (çoğu bu terimden hoşlanmaz) Türk kahvelerini içiyor, pastalarını yerken kıkırdıyor ve öğle sonrasındaki güneşin tadını çıkarıyordu. Hayatın bugünlerdeki genel görünümüne uygun bir şekilde, rahat bir manzara vardı. Çatışma (en azından Batı Şeria'da) olsa da, yoğun düzeyde değil. Biraz uzaktaki Filistinli çocuk, tepemizdeki tenteyi onaran babasına merdiven tutuyordu. Etrafımdaki İsrailliler, Filistinlilerin varlığını fark etmiyordu. Çocuk ile babası görünmezdi. Bu, Filistinlilerin İsrailliler karşısında giderek yerleşen görünmezlik konumunu gösteriyor. Bunu sağlayan, bir miktar etkisi olsa da, tepeler boyunca yılan gibi kıvrılan ayırıcı çitler değil. Yine biraz etkisi olsa da, Oslo'dan 20 yıl sonra barış hayallerinin bitmesi de değil. Bence sebep, işgal edilmiş topraklardaki Filistinlilere 45 yıl boyunca hükmedilmesi. Bu hükümranlık İsraillileri, bunun kaçınılmaz bir durum olduğu ve baskıların yarattığı tüm sıkıntıları seçici körlük vasıtasıyla göz ardı etmenin en iyi seçenek olduğu sonucuna götürdü. Guş Etzion'daki çoğu kişi, Yeşil Hat dışındaki bölgede yaşadığını düşünmüyor bile. İsrail olası b ir b arış a nlaşmasında b u bölgeyi (toprak takası karşılığında) kesinlikle ister. İsrail'deki yeni refahın açık bir şekilde görüldüğü (gelir eşitsizliği başka ülkelerde olduğu gibi burada da büyüyor) Tel Aviv'in markalarla dolu alışveriş merkezlerinde, çatışma daha da uzak görünüyor. İsrailliler ile Filistinlilerin yaşadığı dünyalar her geçen yıl birbirinden uzaklaşıyor. Tavşan ile kaplumbağa masalı burada geçerli değil. Filistin kaplumbağası hâlâ karmakarışık bataklığa saplanmış durumda. İsrail tavşanı arayı hızla açıp ileri teknolojili modern hayata ulaşmış. Yarışın sona erdiği görülüyor. İsrail'de geçen ay yapılan seçim, Filistin sorunundan ilk kez nadiren bahsedilmesi ve eski bir TV sunucusu olan Yair Lapid'in siyasette ön plana çıkmasıyla dikkat çekti. Lapid hoş, makul ve ılımlı (ayrıca normalleşmek isteyen bir ülkede yakışıklı ve düzgün) birisi gibi görünüyor. Ama görüşleri ve siyaseti hâlâ belirsiz. Lapid'in üzerinde durduğu konular (ortaya çıktığı kadarıyla) ülke içi meseleler. Aşırı dindar kişilerin de askere alınmasını isteyen ve zor durumdaki orta sınıfın haklarını "Para nerede?" sloganıyla savunan Lapid, yerleşimler ve çatışma konularına değinmedi. Ama tabii Lapid'in ülke içi meselelere odaklanması, çatışma ve Guş Etzion'daki sahne ile dışarıdan göründüğü kadar ilgisiz değil. Batı Şeria'daki yerleşimcilerin yaşamına eşlik eden harika otoyollar, uzun tüneller ve karmaşık engeller masraflı. İsrail'in dev savunma bütçesi gibi bunlar da fonları eritiyor. Karavanları ordu tarafından korunan ve elektrik şebekesine bağlanan, Guş Etzion yakınlarında bir yerleşime gittim. Para (en azından paranın çoğu) buralara harcanıyor. Guş Etzion'a harcanan bu para, Tel Aviv'de anaokulu inşa etmek istendiğinde elbette bulunamıyor. Lapid gücü azalan Binyamin Netanyahu liderliğinde kurulacağı neredeyse kesin olan bir İsrail hükümetine girmeden önce, yerleşimlerin genişlemesi konusunda ne düşündüğünü açıkça söylemeli. Böylece iki devletli barış görüşmeleri konusundaki tutumunu da netleştirir. Yeni yerleşimler bir Filistin devleti için zemin hazırlamıyor, bu olasılığı zayıflatıyor. Lapid Filistinlilerle görüşmeleri yeniden başlatacak daha ılımlı bir koalisyona katılmak isterse, politika yerine belirsizlikle idare edemez. Mevcut sükûnet göründüğünden biraz daha kırılgan. Batı Şeria'da bu yıl çıkan olaylarda, daha şimdiden üç Filistinli genç öldürüldü. İsrail Filistinlilerce yapılan ve şiddet içermeyen gösterilere genelde sert karşılık veriyor. Filistin yönetimi, kısmen İsrail'in vergi gelirlerini teslim etmemesi nedeniyle sıkıntılı durumda. Maaşlar ödenmiyor, öğretmenler grevde. Başbakan Feyyad'ın Batı Şeria'da yaptığı (İsrail'in güvenliğini önemli ölçüde artıran) reformların devletleşmeyi sağlaması beklenirken, sonuç böyle olmadı. Bu yüzden Filistinlilerin ruh hali kötüleşti. İsrail bir yenilikçilik, kararlılık ve güç mucizesi. Ama anormal l iği görünmez hale getirmeyi isterse, arzu ettiği gibi normal bir ülke olamaz. Batı Şeria'daki Filistinliler, o kafedeki İsraillilerin gamsız ve görmeyen gözlerinin üzerindeki tamirci kadar yakınlarında yaşıyor.