Irak'taki Petrol Üretimi Patlaması Çin'e Yarıyor

BAĞDAT - 2003'te Amerika önderliğindeki işgalden bu yana, Irak dünyanın en büyük petrol üreticilerinden biri oldu. Çin'se şimdi onun en büyük müşterisi. Çin, Irak'ın ürettiği petrolün neredeyse yarısını satın alıyor ve bu da günde 1.5 milyon varil petrole denk ediyor. Petrol pastasından daha da büyük pay almaya çalışan Çin, Exxon Mobil'in sahip olduğu Irak'ın en büyük petrol havzalarından birinde hisse sahibi olmak için teklif verdi. Washington, D.C'deki Ulusal Savunma Üniversitesi'nden Ortadoğu uzmanı Denise Natali, "Çin, Saddam sonrası Irak'ta oluşan bu petrol zenginliğinden en çok faydalanan ülke" diyor. Irak'a yılda 2 milyardan fazla para, yüzlerce de işçi gönderen devlet kontrolündeki Çin firmaları, yeni Irak hükümetinin kurallarına uyma konusunda istekli davrandı ve ihaleleri kazanmak için düşük kâr elde etmeyi kabul etti. Bush yönetimi sırasında Irak'ın petrol politikaları üzerinde çalışan eski ABD Savunma Bakanlığı yetkilisi Michael Makovsky, "Biz yarışı kaybettik. Çinlilerin savaşla hiçbir alakası yoktu ama ondan ekonomik açıdan faydalanıyorlar. Ayrıca Beşinci Filo'muz ve hava kuvvetlerimiz, Çin'e gönderilen petrolün güvenliğini sağlıyor" diyor. Çin, Irak'ın düşük kâr öneren koşullarını kabul ediyor çünkü kendi ekonomisine can verecek enerjiyi, petrol şirketlerini zengin eden kârdan daha çok önemsiyor. Çin'de şirketler hissedarlara hesap vermek, kâr payı dağıtmak, hatta kâr etmek zorunda da değiller. Geçen yılın sonlarında Çin Ulusal Petrol Şirketi, Batı Qurna I petrol arazisinin hisselerinin yüzde 60'ını satın almak üzere bir teklifte bulundu. Exxon Mobil ise satış baskısına direniyor ve Mart'ta Çinli petrol şirketi Amerikalılarla bir ortaklık kurmakla ilgilendiklerini açıkladı. Çoğunluğu Çinli işçilerce çıkarılan petrol üretimindeki artış sayesinde dünya ekonomisi, Batı ülkelerinin İran'a uyguladığı ambargo neticesinde petrol fiyatlarında görülebilecek hızlı yükselişten korunmuş oldu. Çin'in Irak'a olan ilgisi aynı zamanda büyüyen bir mezhep mücadelesine sahne olan ülkeyi istikrara kavuşturma konusunda da yardımcı olabilir. Obama'nın birinci döneminde uluslararası enerji ilişkilerinden sorumlu koordinatör olarak Dışişleri Bakanlığı'nda görev yapan David Goldwyn, "Jeopolitik açıdan, bu durum Çin ile Irak arasında yakın bağlar kuruyor; her ne kadar Çin bu işe politika için girmemiş olsa da" diyor ve ekliyor: "Şimdiyse oradalar ve yatırımlarını işe yarar hale getiren rejimin devamını sağlama konusunda büyük çıkarları var." Son dönemde dünyanın en büyük petrol ithalatçısı haline gelen Çin, dünyanın dört bir yanında petrol ve doğalgaz havzalarına yatırım yapıyor. ABD Enerji Bakanlığı'na göre bu rakam, 2011'de 12 milyar dolardı. Irak, önümüzdeki yıllarda öne çıkan enerji devlerinden biri olabilmek için petrol havzalarına, boru hatlarına ve rafinerilerine yılda 30 milyar dolar seviyesinde yatırım yapılması gerektiğini öngörüyor. Ancak yabancı şirketler, Irak'ın milliyetçi, çıkarlarına uymayan koşulları ya da işçilerinin can güvenliğini tehlikeye atabilecek istikrarsız ortamı yüzünden her zaman hevesli görünmüyor. Örneğin, Norveçli Statoil gibi bazı şirketler ya ülkeden ayrıldılar ya da faaliyetlerini azalttılar. BP ya da Türk Petrolleri gibi Avrupa menşeli şirketlerle sık sık ortaklık yapan Çinliler ise oluşan boşluğu doldurdu. Birleşik Arap Emirlikleri merkezli bağımsız petrol ve doğalgaz şirketi Crescent Petroleum'un yöneticisi Badhr Jafar, "Çok fazla sermaye koyuyorlar, hızla başlamak için çok istekliler ve risk iştahları çok yüksek" diyor. Ayrıca Irak'ın petrol üretimini arttırabilmek için Çinlilere ihtiyacı olduğunu da ekliyor: "İnsanları araziye çıkarıp çalıştırmak için zaman alan kuralları yerine getirmek zorunda değiller.