Bhutan'ı Saf Mutluluğun Ötesine Geçirmek

THIMPHU, Bhutan - Dünyaya adını mutluluk endeksiyle duyuran 725 bin nüfuslu B hutan, oldukça kapsamlı bir dönüşüm gerçekleştiriyor. 1953'e kadar feodal bir sisteme sahip olan hatta ilk yol inşaatının 1962'de yapıldığı Bhutan'ın yeni lideri, ülkesi için yeni bir rota çiziyor. Yeni başbakan Tshering Tobgay (48), "Son birkaç yılda inanılmaz bir değişim geçirdik" diyor. Tobgay, 1972'de Kral Jigme Singye Wangchuck tarafından Bhutan'ın modernleşme sürecini gelenekleri ile dengelemek için başlatılan ve ülkenin adını tüm dünyaya duyuran gayrisafi ulusal mutluluk endeksini büyük ölçüde rafa kaldırdı. Tobgay'dan önce, dünyayı dolaşarak mutluluk endeksini tanıtan eski başbakan Jigme Thinley, Batılı akademisyenlerin gözdesi haline gelse de, ülkesinde o kadar sevilmemişti. Tobgay, "Mutluluk hakkında konuşmak yerine, mutluluğun önündeki engelleri kaldırmak için çalışmak istiyoruz" diyor. Peki, bu engeller neler? Artan kamu borcu ve yüksek işsizlik ön sırada geliyor. Ayrıca Bhutan'daki altyapı hâlâ berbat durumda. Tobgay, "Sonuç olarak daha çok çalışmalıyız, kendi besinimizi üretmeli, kendi evlerimizi kendimiz inşa etmeliyiz" diyor. Hindistan'a ihraç edilen hidroelektrik gücü ile turizm, ülke ekonomisinin en büyük sektörleri. Nüfusun büyük bölümü ancak kendine yetecek kadar tarım yaparken, gittikçe artan sayıda insan da kasabalara ve şehirlere göç ediyor. Bhutan'ın başkenti Thimphu'da inşa edilen her binada; eğimli çatı, kendine özgü pencereler ve üst katlardaki çıkıntılar gibi geleneksel Bhutan mimari öğelerinin bulunması zorunlu. Ancak Başbakan Tobgay bir önceki hükümetin dayattığı araç trafiğinin ara sıra yasaklanması veya erkeklerin 'ghos' (entari benzeri geleneksel bir giysi) giymesini zorunlu kılan kıyafet yönetmeliği gibi bazı kısıtlayıcı uygulamaları kaldırdı. Bhutan'da kraliyet ailesi hâlâ saygı görüyor. Ancak giderek gelişen demokrasi ve eğitim kurumları, kalkınmaya destek olan örgütlerin ülkede sevilmesini sağladı. En önemli önceliklerinden birinin yolsuzluğu bitirmek olduğunu söyleyen Tobgay, "Yolsuzluk sinsice yayılarak iyice kök salarsa, sonuçları kötü olur. Hukukun üstünlüğünü geçerli kılmalıyız" diyor. Asker bir babanın oğlu olan Tobgay, Hindistan'da Darjeeling yakınındaki yatılı bir okulda okuduktan sonra Pennsylvania'daki Pittsburgh Üniversitesi'nin makine mühendisliği bölümünden mezun oldu. Evli ve iki çocuk babası olan Tobgay 2007 yılında siyasete atılmadan önce, Bhutan'ın milli eğitim bakanlığında memur olarak çalışıyordu. Tobgay'ın selefi Thinley'in Çin ile müzakereler yapması Hindistan'ı telaşlandırmıştı. Tobgay ise Çin yerine kendisine mali yardımda bulunan Hindistan'ı tercih ettiğini açıkça ifade etti. Hindistan ile Bhutan arasındaki dostluğu "parti siyasetlerinin ve kişilerin üzerinde" şeklinde youmlayan Togbay, ülkesinin doğu komşusu Çin hakkındaki görüşü sorulduğunda suratı asılarak, "Çin ile yakın ilişkilerimiz var. Bu bir gerçek" diyor.
GARDINER HARRIS