ABD’nin yeni Dışişleri Bakanı kim olacak?

ABD devlet yönetiminin en güçlü erklerinden biri olan Dışişleri Bakanlığı koltuğu önümüzdeki Kasım seçimleri sonrası yerini yeni bir bakana bırakacak. Zira eski First Lady, Obama yönetiminin Hariciye Vekili ve ülkenin baş diplomatı Bayan Hillary Clinton, seçimlerden sonra sonuç ne olursa olsun görevi devredeceğini açıkladı. Şu sıralar Washington kulislerinde yeni bakanın kim olacağı konusunda hummalı tartışmalar ve tahminler süregelmekte.
Başkan Obama'nın yeni Dışişleri Bakanını seçimde gözönünde bulunduracağı kriterleri tam olarak kestirmek mümkün görünmese bile en az Clinton kadar karizmatik ve dış politikaya hakim bir adaydan yana oyunu kullanacağını şimdiden söyleyebiliriz.
Öte yandan uluslararası ilişkilerde en yoğun ve sıcak günlerin yaşandığı, ABD diplomasinin her zamankinden çok daha fazla ön plana çıktığı bir dönemde Bakan olacak adayın bu tempoyu ve havayı yakalayabilecek yetilerde olması da diğer önemli faktörler olarak karşımıza çıkıyor.
Gelecek senenin başından itibaren Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturma ihtimali yüksek olan ve kulislerde ismi sıkça geçen Demokrat Partili adaylara kısaca bir göz attığımızda; ABD'nin BM Nezdindeki Daimi Temsilcisi Büyükelçi Susan Rice ve Kıdemli Senatör John Kerry gerek sahadaki deneyimleri gerekse karizmaları ile listenin başında gelmeleri kuvvetli bir ihtimal olarak görünüyor. Başkan Obama Ulusal Güvenlik Danışmanı Tom Donilon devletin en üst kademesindeki bürokrat olarak bir adım öne geçebilir. Adaylar arasında yer alan, muhtelif zamanlarda ve yerlerde kendileri ile bizzat tanışma şansını elde ettiğim Kongre'nin ilk Müslüman Milletvekili Keith Ellison ve Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi Samantha Power'in şansı ise diğerlerine göre daha az görünüyor. Lakin, bu konuda her zaman bir sürpriz olabileceğini not düşmekte fayda var. Adaylara daha yakından baktığımızda;
Büyükelçi Susan Rice: 47 yaşında. ABD'nin Birleşmiş Milletler Nezdindeki daimi temsilcisi ve diplomasinin parlayan yıldızı. Özellikle Suriye sürecinde yıldızı daha da parlayan Rice, Başkan Obama'nın üç yıl önce kabine kurma aşamasında itilafsız ilk atadığı isimlerden biriydi. Rice Başkan Obama'ya en yakın çevrenin içerisinde ve Clinton'un halefi olmaya en yakın namzetlerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
Tom Donilon: 56 yaşında. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı. Obama'nın listesinde en üstte olabilecek isimlerdeni. Başkan'ın en yakınındaki isim olan Donilon, devlet yönetiminde en yüksek mertebedeki Başkan danışmanı. Donilon'un ABD dış politikasında önemli mihenk taşları olan Bosna Barış Antlaşması ve NATO'nun genişleme sürecinde aktif olarak görev aldığı biliniyor.

Senatör John Kerry: 68 yaşında. ABD Senatosunun Dış İlişkiler Komitesi Başkanı, Senatonun 10. Kıdemli üyesi. 2004 yılındaki başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti'nin başkan adayıydı, Bush'a karşı kaybetti. Sadece ABD'de değil dünya çapında tanınan bir profil. Vietnam ve Irak savaşlarına karşı çıkmasıyla da tanınan Kerry, ABD'nin ünlü zengin ailelerinden Forbes ailesine mensup. Kerry, ABD'nin sayılı zengin iş kadınlarından Teresa Heinz Kerry ile evli. John Kerry'nin Başkan Obama'nın listesinde en başlarda olabileceğini söylemek hiç de zor değil.
Keith Ellison: 48 yaşında. Ellison, ABD Kongresine seçilen ilk Müslüman milletvekili ve Minnesota eyaletinin ilk Afrikan-Amerikan vekili olarak tarihe geçmiş bir isim. 2007 yılında milletvekili olarak seçildiği dönemde süregelen Irak savaşının bir an önce bitirilmesi ve Amerikan askerlerinin geri çekilmesi yolundaki görüşleri ile dikkat çekmişti. Kongre'ye, Eski Başkan Bush'un Yardımcısı Dick Cheney'nin yargılanması önergesini veren iki vekilden biri oldu. Bush yönetiminin Irak politikalarını eleştiren etkili isimlerden olan Ellison dünyanın birçok Müslüman ülkesini ziyaret etti. Ellison ABD'deki Müslüman toplumunun önde gelen üyelerinden birisi. Başkan Obama'nın Ellison'a şans verebileceğini söyleyebiliriz.
Samantha Power: 41 yaşında. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi üyesi ve Başkan Obama'nın İnsan Hakları konusundaki danışmanı. Soykırımlar üzerine uzman olan Power Başkan Obama tarafından bu göreve getirilmeden önce Harvard Üniversitesi İnsan Hakları Kürsüsü'nün başındaydı. Power, ABD'nin Libya müdahalesinin de mimarı olarak biliniyor. İsrail yanlısı grupların, Filistin yanlısı olduğu gerekçesiyle kendisinden haz etmediği söyleniyor.
Romney kimi seçer?
Seçimleri Cumhuriyetçi Parti'nin kazanması halinde ise yeni Dışişleri Bakanını, başkanlık seçimleri adaylığına neredeyse kesin gözüyle bakılan Mitt Romney'in tercihleri belirleyecek. Dış Politika konusundaki bilgisi ve deneyimi bir hayli zayıf olan Romney'nin seçeceği adaylar arasında ise Dünya Bankası Başkanlığı koltuğunu devreden Robert Zoellick, Bush döneminin Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley, ABD'nin etkili düşünce kuruluşu Council on Foreign Relations'un başkanı Richard Haass'ın ismi geçiyor. Öte yandan Romney'nin adayları arasında ismi geçen bir diğer sürpriz isim ise Bush döneminin Dışişleri Bakanı Condi Rice. Eski Bakan, kendisine yeniden bakanlıkla ilgilenip ilgilenmeyeceği yolundaki soruya " Bir eve asla iki kere gidilmez" şeklinde tercüme edilebilecek bir cevapla karşılık vererek yeniden Dışişleri Bakanı olmak gibi bir niyet ve arzusunun olmadığını söyledi.
Başında da ifade ettiğimiz gibi, ABD yönetiminin en önemli kurumlarının başında gelen Dışişleri Bakanlığının koltuğuna oturacak ismin dış politikada donanımlı, deneyimli olması öncelikli tercih olacaktır. Karizma, diplomasiyi yürütebilmedeki etkin ve yetkinlik de özellikle ABD'nin son dönemdeki sorunlu dış politika alanlarında hayati önem taşıyacaktır. Zira, ABD diplomasi tarihine baktığımızda iz bırakan tüm Dış İşleri Bakanları, Başkanların sağ kolları ve yer yer kurtarıcıları olmuşlardır.

@nurozkanerbay