Bu yazının başlığı; "İZMİR RUMCASI SÖZLÜĞÜ" anlamını taşıyor.
İzmir Ticaret Odası, alkışlanacak bir iş yaptı. Kentin tarihsel, kültürel mirasını koruma serüvenine sağlam bir tuğla daha koydu. Tarih Vakfı'nın katkılarıyla, üç değerli yazarın imzasını taşıyan sözlüğü çok önemsiyor ve İTO Başkanı Ekrem Demirtaş'ı ve emeği geçenleri içtenlikle kutluyorum. Ekrem Demirtaş, nazik bir mektup eşliğinde bizlere de iletmiş bu sözlüğü.
Ben de bugün köşemi kendisine emanet ederek, mektubundaki bilgileri sizlerle paylaşıyorum:
"Mimari, giyim kuşam gibi, somut miras kadar, mutfak kültürü ve beslenme gelenekleri, eğlenme ve vakit geçirme, dil kullanımı gibi somut olmayan miras da, kentlerin kimliklerinin oluşumunda, çok önemli rol oynamaktadır.
Yüzyıllar boyunca Akdeniz ve Levant ticaretinin önemli limanlarından biri olan İzmir, ticaretin kültür taşıyıcı özelliği sayesinde, 1920'lere kadar bir diller ve kültürler kenti olarak da öne çıkmıştır. Bu uzun zaman boyunca, Türkçe ile birlikte onlarca dilin konuşulduğu bir kent olan İzmir, 'Symrneika' adı verilen ve İzmir Rumcası olarak bilinen dilin de kullanıldığı özel bir kent olarak da tanınmıştır.
'Symrneika' yaygın olarak İzmir Rumları ve onlarla yaptıkları evlilikler sonucu İzmirli Levantenler tarafından kullanılan bir dil olmuştur. Sadece Rumlar ve Levantenler değil, Türkler de sadece İzmir'de konuşulan bu dili bilirdi, gündelik hayatta kullanırdı. İzmir'de bilinen ve İzmir'e özgü olan bu dili bilenler, artık parmakla gösterilecek kadar azalmıştır. Bilenler, hala İzmir'de yaşayan bazı Levantenler, Yunanistan'daki eski Levanten İzmirliler'dir. Bu dili bilen insanların giderek azalmasıyla birlikte,'Symrneika'nın tamamen yeryüzünden silinme tehlikesi bulunmaktadır. Bu kayba en azından sözlüğünü yayınlayarak, dur demek amacıyla, Tarih Vakfı tarafından hazırlanan İzmir Rumcası Sözlüğü- A Lexicon of Smyrneika'yı, İzmir Ticaret Odası Kültür Sanat ve Tarih Yayınları'nın 14'üncü kitabı olarak İzmirliler'e sunduk. Kitabın yazarları bile İzmir'in çok kültürlülüğünü ortaya koymaktadır. Üç yazardan George Poulimenos Atina'da, George Galdies ise Londra'da yaşayan eski İzmirliler. Üçüncü yazar Alex Baltazzi de İzmir'de yaşayan eski ailelerden birinin mensubu.
Türkçe, Rumca, İtalyanca ve Fransızca kelimelerin ağırlıklı olduğu sözlükte yer alan kelimelerin yüzde 25'i Türkçe olup İzmir Rumcasına girmiş sözcüklerden oluşuyor.
Sözlük incelendiğinde 'Symrneika' olarak adlandırdığımız İzmir Rumcası'ndaki kelimelerin pek çoğunun bugün de kullandığımız Türkçe kelimeler ile neredeyse aynı olduğunu, Yunanca ve Türkçe arasındaki kültürel benzerliklerin ne kadar güçlü olduğunu göstermesi açısından önem taşıyor. İzmir sokaklarında yüzlerce dil konuşulan bir dilin sesini, bugüne taşıyarak, kentimizin kültür mirasına sahip çıkmaktan ve bir dilin tamamen kaybolmasını önlemek için yapılan çalışmalara katkı yapmaktan duyduğumuz mutluluğu, yeni kitabımızı incelemelerinize sunarak, sizlerle de paylaşıyoruz."
Evet biz de sevgili okurlar ile paylaştık.
İzmir Rumcası Sözlüğü'nü, İzmir'in çok kültürlü tüm zamanlarına, gerçek bir saygı duruşu olarak kabul ediyorum. Başta kitabın yazarları olan George Poulimenos, George Galdies ve Alex Baltazzi'ye; Tarih Vakfı'na, İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş'a ve emeği geçen tüm dostlara; İzmirli bir gazeteci olarak şükranlarımı sunuyorum.